Bankada FRETILIN sujere atu iha eleisaun antesipada hodi povu determina loloos futuru nasaun ne’e. Maibé ninia aliadu husi Bankada Partidu Demokrátiku (PD) la konkorda. 

DILI: Hanesan desizaun ne’ebé fó sai husi Tribunál Distritál Dili (TDD), Tribunál Rekursu mós indefere ka la simu karta destituisaun ne’ebé Prezidente Parlamentu Nasionál aprezenta atu halo apresiasaun.

Tribunál Rekursu (TR) rejeita karta destituisaun ne’e no haruka fila-fali ba Parlamentu Nasionál, tanba lakohi mete problema polítika.

Tuir fonte husi TR ne’ebé lakohi temi naran hateten, tribunál haruka fila tanba tuir rejimentu interna Parlamentu Nasionál asuntu polítika bele solusiona iha ne’ebá la presiza atu lori ba tribunál.

“Parlamentu Nasionál iha Rejimentu, entaun Parlamentu Nasionál mak bele halo desizaun, tanba Tribunál Rekursu lakohi mete Polítika”, dehan nia.

Desizaun Tribuna Rekursu hodi indefere karta Prezidente PN ne’e hasai ona iha loron 5 Janeiru 2018.

Antes ne’e, iha Tribunál Distritál Dili (TDD) mós juis prosesu hasai ona despaxu hodi indefere mós karta destituisaun ne’e.

Juis Administradór TDD, Duarte Tilman hatete, tuir lei, ne’e kompeténsia Parlamentu nian hodi deside iha ne'ebá, la presiza to’o mai iha tribunál primeira instánsia.

Tribunál la’ós rezolve kona-ba polítika, tanba ne’e polítiku sira maka hatene. Tribunál rezolve kona0ba kestaun téknika jurídika.

Aniceto Seidauk ‘Rende’

Tribunál Distritál Dili (TDD) indefere ona providénsia kautelar rua ne’ebé Prezidente Parlamentu Nasionál (PN), Aniceto Longuinhos Guterres, aprezenta ona.

Maski nune’e, nia rasik seidauk ‘rende’. Sei kontinua halo rekursu tanba sente ofendidu ba akuzasaun husi opozisaun Aliansa Maioria Parlamentár (AMP) ba nia privasidade nu’udar ema daruak iha órgaun soberania no hanesan ema sidadaun.

“Ha'u Prezidente Parlamentu Nasionál rasik mak ba hatama prosesu providénsia kautelar ba iha tribunál”, dehan Aniceto, iha Uma Fukun PN, horisehik.

Prosesu providénsia kautelar ne’e hatama ona ba parte tribunál haree ona no sira konsidera ne’e hanesan polítika. Tanba ne’e, iha loron 3 Janeiru foin lalais ne’e Prezidente PN hatama fali ona rekursu ba Tribunál, maibé seidauk iha resposta finál husi tribunál.

Tanba ne’e, rekursu destituisaun ne'ebé AMP hatama ne’e seidauk bele halo ajendamentu hodi diskute tanba sei hein hela desizaun finál husi tribunál.

Nune’e, Aniceto mós sente hetan presaun husi opozisaun AMP, tanba obriga atu halo ajendamentu lalais ba sira nia rekursu hanesan destituisaun no mosaun sensura.

Tanba ne’e, Prezidente PN mós insiste nafatin bainhira sira halo nafatin fó presaun Aniceto sei kontinua reziste ba tribunál hodi haree nia legalidade.

Hataan ba kestaun ne’e, Prezidente Bankada PLP, Fidélis Magalhães rejeita katak to’o ohin loron AMP la halo presaun polítika ruma hasoru PPN rasik.

Bloku opozisaun AMP so ezije mak rekursu sira ne'ebé hatama ona ne’e atu ajenda lalais, maibé to’o ohin loron la iha sinál ruma ne'ebé mosu.

Tanba ne’e, Prezidente PN sente hetan presaun bele kontinua lori ba Tribunál, maibé rekursu ne'ebé nia rasik ba hatama ne’e mós Tribunál indefere ona, ne’e signifika rekursu sira ne'ebé hatama ne’e konstitusionál.