×

Atenção

JUser: :_load: Não foi possível carregar usuário com ID: 425

Alkatiri Potensiál Ba PM Featured

By Juñu 09, 2017 2619
Mari Alkatiri Mari Alkatiri

DILI: Partidu polítiku balun iha ona kometimentu atu forma governu inkluzaun bainhira manan eleisaun. Kuandu polítika ne’e realiza duni, Mari Alkatiri iha poténsia boot sai Primeiru Ministru, tanba iha ona esperiénsia kona-ba konseitu dezenvolvimentu nasionál.

Polítika governu inkluzaun ne’e sei akumula ema profisionál sira hotu iha estrutura governu nian, maibé Prezidente Zona Espesiál Ekonómiku no Sósiu-Merkadu (ZEESM) tama iha lista poténsia ba Xefe Governu.

Observadór polítika, Valentim Ximenes hateten, iha era dezenvolvimentu nasionál ne’e atu asume kargu importante hanesan primeiru ministru la'ós atu konta istória, maibé oinsá hatuur planu polítika ne'ebé klaru tuir nesesidade nasaun no povu nian.

Nia hatutan, ohin loron iha públiku komesa debate namanas sobre kargu primeiru ministru iha naran ne'ebé mosu iha públiku hanesan Maun boot Xanana, Mari Alkatiri no Taur Matan Ruak. Nu’udar sidadaun Timor, laiha duvida ba sira nia nasionalizmu no patriotizmu tanba hotu-hotu lutadór ba rai ne’e.

Maski nune’e, iha era dezenvolvimentu ne’e presiza ema ne'ebé iha matenek atu bele halo planu estratéjiku ba dezenvolvimentu nasionál, la'ós atu haree ba pasadu tanba kargu Xefe Governu presiza ema maktenek.

Maibé, haree ba na'in tolu ne’e, tuir Valentim, iha diferensa kona-ba kapasidade hodi halo konseitu ba dezenvolvimentu nasionál. Hare ba Mari Alkatiri uluk sai hanesan Primeiru Ministru agora sai hanesan Presidente ZEEMS, maun boot Xanana tinan lima Presidente Repúblika no tinan lima ba Primeiru Ministru no agora ba fali ministru no maun Taur sai hanesan Jenerál FFDTL ikus mai sai Presidente Repúblika, haree husi aspetu sira ne’e.

“Ha'u haree katak Alkatiri iha potensiál boot atu sai primeiru ministru. Agora ne’e la iha duvida tanba nia iha esperiénsia”, dehan Valentim, iha Kampus UNTL, Kaikoli-Dili, horisehik.

Tuir nia haree, partidu ne'ebé iha planu atu harii governu inkluzaun ne’e la'ós fasil, maibé pelumenus partidu ida tenke manan maioria absoluta iha eleisaun parlamentár atu bele forma governu mesak.

Kuandu partidu ida mak manan maioria, nia iha podér tomak atu bele planeia modelu governu tuir nia hakarak atu harii governu inkluzaun ka ukun mesak, ne’e konforme konsensu interna partidu nian.

“Governu inkluzaun la'ós atu fahe kadeira, maibé bolu timoroan ne'ebé matenek mai hamutuk hatama sira nia planu no programa ne'ebé semelante ho partidu manan absoluta ne’e atu bele implementa”, nia esplika.

Nia hatutan, ema ne'ebé la'ós partidu manan maioria nia ema, envolve-aan iha estrutura governu pelumenus iha aseitasaun ba programa ne'ebé governu atu implementa. Kuandu lae, lalika envolve-aan tanba dala ruma bele impede mós programa ne'ebé atu implementa.

Tanba ne’e, atu harii governu inkluzaun tenke simu mós nia konsekuénsia tanba ema ne'ebé atu envolve iha governu balun dala ruma uza oportunidade ne’e hodi halo fali aktus sira hanesan korrupsaun, boikota servisu. Maski nune’e, la fó impaktu boot ba governu nia servisu.

Tanba partidu ne'ebé ukun ne’e manan absoluta ne'ebé kuandu haree la di’ak bele hasai hodi substitui fali ema seluk atu bele servisu hodi lori dezenvolvimentu bazeia ba planu ne'ebé iha.

Governu inkluzaun ne’e nia prosesu diferente ho governu koligasaun kuandu halo koligasaun ne’e fahe kadeira ba partidu sira ne'ebé hamutuk halo koligasaun. Tanba ne’e, dala ruma ida-idak bele halo nia programa polítika partidu nian hodi mai implementa, tanba ne’e bele impede servisu governu nian.

Taur iha Oportunidade ba PM

Entretantu, deklarasaun diferensa hato’o mós husi observadór polítika, Camilo Ximenes. Tuir nia lider na’in tolu hanesan maun boot Xanana, Alkatiri no Taur Matan Ruak sira ne’e hanesan lider nasionál ne'ebé ema hotu hein atu asume kargu importante sira atu bele lidera rai ne’e.

Nia dehan, prosesu ne'ebé la’o iha tinan hirak liubá Mari Alkatiri asume ona kargu primeiru ministru hanesan mós ho Xanana Gusmão. Tanba ne’e, iha períodu tuir mai, Taur Matan Ruak iha posibilidade ba Xefe Governu.

Kona-ba atu hatene halo konseitu ba dezenvolvimentu, Camilo dehan, peritu barak sei kontribui hodi halo konseitu ba dezenvolvimentu nasionál nian, tanba ne’e importante mak lider ne'ebé kaer ukun ne’e onestu, nakloke-aan no hakribi korrupsaun ne’e idéntiku ho Taur.

Rate this item
(1 Vote)
Last modified on Sexta, 09 Juñu 2017 15:08

Independente Digital TV