Kuala-Lumpur:Prezidente Repúblika, Jose Ramos-Horta, partisipa iha resepsaun importante ida iha Sentru Konferénsia KLCC iha Kuala Lumpur, Malázia (27/10/2025).

Primeiru-Ministru Kay Rala Xanana Gusmão ho orgullu oferese resepsaun ne’e hodi selebra formalmente admisaun istórika Repúblika Demokrátika Timor-Leste nian ba Asosiasaun Nasaun Sudeste Aziátiku (ASEAN).

Eventu ne’e haree Timor-Leste simu Xefe Estadu no Governu sira husi nasaun membru ASEAN seluk, ne’ebé marka momentu signifikativu orgullu nasionál no susesu diplomátiku nian. Prezensa Prezidente Ramos-Horta hamutuk ho Sekretáriu Jerál Nasoins Unidas, António Guterres, no Prezidente Konsellu Europeu, António Costa, hatudu lideransa unifikada bainhira Timor-Leste formalmente tama iha palku rejionál nu’udar membru da-11 bloku ne’e nian.

Nu’udar anfitriaun, Primeiru-Ministru Xanana Gusmão hato’o diskursu ne’ebé komovente no komprehensivu, hodi espresa agradesimentu kle’an ba apoiu ne’ebé simu durante nasaun nia viajen ba adezaun no konvida bainaka hotu atu fahe kultura riku Timor-Leste nian liuhusi múzika no aprezentasaun kultura. Espíritu fraternidade ne’e hetan mós rekoñesimentu husi Primeiru-Ministru Malázia, Dato' Seri Anwar Ibrahim, ne’ebé kongratula Timor-Leste no asegura ninia fatin nu’udar "parseiru reál, funsionál, no efetivu" iha komunidade ASEAN nia laran. Prezidente Ramos-Horta ko’alia ho lider sira seluk durante resepsaun ne’e, hodi hametin lasu amizade no kooperasaun ne’ebé sei define papel Timor-Leste nian iha rejiaun ne’e.

Ba Prezidente Ramos-Horta, Laureadu Nobel da Paz no defensór ba integrasaun rejionál durante tempu naruk, eventu ne’e reprezenta realizasaun aspirasaun nasionál ne’ebé mehi kleur ona. Ida-ne’e sinifika kompromisu totál Timor-Leste nian atu abrasa prinsípiu sira Karta ASEAN nian no kontribui ho konstrutivu ba objetivu komun rejiaun nian ba dame, estabilidade, no prosperidade ekonómika. Prezidénsia iha konfiansa katak eventu ne’e marka inísiu ba kapítulu foun no vibrante ida, ne’ebé Timor-Leste sei hamriik nu’udar parseiru ativu no dedikadu hodi harii Sudeste Aziátiku ida ne’ebé forte no unidu liután.

HAFOIN dekada rua ukun an, ikus mai Timor-Leste hetan duni ninia ‘uma foun’ iha rejiaun ne’ebé ‘mehi ona’ desde tempu naruk: ASEAN. Pasu kiik ida iha palku diplomasia ne’e sai marka rohan ba viajen naruk durante tinan 14, dezde nasaun ne’e hato’o pedidu sai membru iha tinan 2011.