Nia dehan, Partidu CNRT hili Horta sai kandidatu Prezidente Republika ba períodu 2022-2027, tanba hakarak atu hatuur loloos orden konstituisionál.
“Iha 2007 nia ba mesak, CNRT seidauk iha (mas) ita fó apoiu. Iha 2017 ita fó apoiu sala tiha ba ema ne’ebé viola konstituisaun. Fila kotuk hela ba ita,” dehan Xanana, iha Merkadu Antigu, Postu Administrativu Same, Segunda (7/3).
Xanana hateten, tanba Partidu CNRT iha ona ninia estatutu dehan hakarak kandidatu ema ruma, halo konferensia mak fó ba maun Ramos Horta.
Horta, iha 2007-2012, nu’udar prezidente repúblika nia hatene loloos kompetensia ba prezidente, ba Parlamentu Nasionál, governu no tribunal sira. Nia iha ona esperensia ba ida ne’e, servisu hamutuk ho governu rezolve krize ne’ebé mosu 2006.
“Ohin loron dehan ami mak halo krize, maibé lae! Krize ne’e mosu mak partidu CNRT hamriik hodi rezolve. José Ramos Horta sai husi Prezidente Repúblika, tanba nia prezidente republika kaer funsaun di’ak, ONU bolu nia hanesan reprezentante Sekretáriu Jeral (ONU) nian ba Giné-Bissau,” tenik nia.
Nia hatutan, Ramos Horta hatene loloos kompetensia Prezidente Repúblika nian atu harii no hametin estadu direitu demokrátiku ne’e.
“Liu tiha Giné-Bassau, ONU fó misaun oioin ba nia (Horta). La’ós buat seluk, maibé misaun demokrásia, pás ho estadu direitu demokrátiku,” nia informa.
Tanba ne’e, Partidu CNRT hili nia nu’udar ema ida ho integridade, morál polítiku ho kompetensia, ho matenek hodi kaer Prezidente Repúblika 2022-2027.
“(Horta) ema ida ke mundu koñese mós hodi hadi’a ita nia imajen iha li’ur. Uluk iha ai-laran mós ha’u hili nia nu’udar reprezentante espesiál Komandante Ein Xefe, só nia mak bele ba tuur iha li’ur ema bele fiar nia,” tenik nia.
Iha fatin hanesan, Kandidatu Prezidente Repúblika, José Ramos Horta, agradese apoiu ne’ebé husi Xanana no lideransa tomak CNRT nian.
Aleinde ne’e, iha movimentu 51, veteranu, universidade, juventude ba hotu-hotu agradese ba apoiu Ramos Horta.
Bainhira eleitu, Horta dehan, sei hahú kedas diálogu konsulta atu rezolve problema violasaun konstituisaun ke la’ós dala ida de’it.
Nia hateten, nu’udar eis-prezidente republika nuudar ema ida tinan 40 ital vida politika observa konstituisaun iha rai bar-barak inkluindu iha sistema semi prezidensial buat ne’ebé prezidente repúblika halo ne’e sala.
Insulta Hatudu Laiha Vizaun no Misaun
Entretantu, iha fatin hanesan, Vise-Prezidente Partidu CNRT, Gil da Costa Monteiro “Oan Soru” hateten, kandidatu sira no lider sira ne’ebé iha kampana eleitoral mai insultu de’it ema, hatudu katak laiha vizaun no misaun atu lori povu no nasaun ba oin.
Nia dehan, ema balun komesa atake no insultu hasoru CNRT ho nia kandidatura iha kampaña eleitorál.
“Maibé ita labele fó resposta lider ne’ebé sempre ko’alia insult, tanba nia laiha esperansa no vizaun ba povu no rai ne’e ba tinan lima mai. Tanba ne’e, mai insulta de’it,” dehan nia.
Nia informa, ema barak ko’alia no insulta katak CNRT tinan 10 ukun la halo buat ida, bosok-teen. Husi Dili-Same halai oras ualu, maibé agora oras rua balun de’it.
Iha fatin hanesan, reprezentante Movimentu Apoiu Kay Rala Xanana Gusmão, Amaro Susar hateten, povu labele sakrifika-aan bebeik atu ema sama konstituisaun.
Nia husu veteranus hotu-hotu iha Manufahi atu muda pozisaun, labele kumu liman beibeik, tempu ona loke liman hodi hametin pás, estabilidade kontribui ba prosesu dezenvolvimentu nasionál hodi liberta povu husi kiak no mukit.
Iha fatin hanesan, Koordenador Partidu CNRT Munisípiu Manufahi, Patriocino dos Reis Fernandes, husu Manufahi-oan lalika hili kandidatu seluk. Tempu ona buka ema matenek hodi hadi’a rai ne’e.
Iha kampaña eleitoral Prezidente Repúblika José Manuel Ramos Horta hamutuk ho Prezidente Partidu CNRT, Kay Rala Xanana Gusmão simu mós afiliasaun, KHUNTO, FRETILIN.
Entretantu, observasaun diariu ne’e, iha kampaña ne’e hetan seguransa másimu husi Polisia Nasionál Timor-Leste (PNTL) Munisípiu Manufahi no hetan observasaun husi Komisaun Nasionál Eleisaun (CNE), PDHJ, inklui observador internasionál sira.
