MOE-UE: Avaliasaun ba Eleisaun PR Organizado husi Autoridade Eleitóral

By Gregorio da Costa Abril 20, 2022 957
Misaun Observador Eleitoral, Uniaun Europeia halo konferensia imprensa iha Hotel Timor, kuarta (20/04). Foto:Grigoriu/INDEPENDENTE. Misaun Observador Eleitoral, Uniaun Europeia halo konferensia imprensa iha Hotel Timor, kuarta (20/04). Foto:Grigoriu/INDEPENDENTE.

DILI: Misaun Observadór Eleitoral, Uniaun Europeia,  halo avaliasaun ba eleisaun Prezidensial ronde daruak, ne’ebé hala’o iha loron 19 fulan-Abril 2022, lao diak no organizadu tebes husi parte autoridade eleitóral sira.

Xefe observador husi Misaun Observador Eleitoral (MOE)-UE, Demenec Ruiz Devesa deklara, prosesu eleisaun sira ne'e kompetitivu no hala'o ho maneira pasifiku tebes no mós preparativu sira ba votasaun organizadu tebes husi parte autoridade eleitoral sira no loron eleisaun lao ho kalma no orden.

Nia hatutan, prezensa husi fiskál sira husi kandidatu ida-idak no observadór nasional sira halo prosesu ne’e sai transparantes tebes.

“Uniaun Europeia nia observadór sira avalia prosesu votasaun no kontajen nuudar pozitivu,” dehan Xefe Observador MOE UA, iha Hotel Timor, kuarta (20/04).

Nia dehan, Misaun iha prezensa permanente iha país tomak hahú iha fulan fevereiru nia laran no ninia konkluzaun sira bazeia ba observasaun direita husi besik eventu kampaña 200 no liu entrevista hamutuk 1,000, iha loron eleisaun liu Observador UE nain 40 relata liu-husi liu 160 estasaun votu iha munisipiu 12 inklui RAEOA.

Misaun Observadór ne’e esplika, durante kampaña, Kandidatu Prezidente Republika, José Ramos Horta no Francisco Guteres Lú Olo, konkore iha kampaña ida ne’ebé respeita liberdade fundamental sira, kandidatu sira dedika sira nia esforsu atu hasoru diretu no besik eleitor sira dukur iha komisiu politiku boot.

Enkuantu, Kandidatu Prezidente Republika, númeru 2, Francisco Guterres Lú-Olo halo ninia kampaña bazeia ba unidade governu nian, ho Frente Revolusionariu de Timor-leste Independente (FRETILIN) ninia apoiu no Partidu sira seluk husi koligasaun governu nian.

Nune’e, Kandidatu Prezidente Republika númeru 1, José Ramos Horta, ne'ebé simu apoiu husi Kongresu Nasional de Reconstrusaun de Timor (CNRT) no aliansa luan husi Partidu politiku sira no Eis kandidatu sira.

Tuir, Misaun Observadór Uniaun Europeia, Kandidatu na’in rua halo promesa ba populasaun kona-ba Subsidiu finanseiru sira ne'ebé foun no atu hadia programa sosial sira.

Misaun Observadór ne’e relata, Komisaun Nasional Eleisoens (CNE) no Sekretariu Tekniku Administrasaun Eleitoral (STAE) iha komprimisiu duni atu hala'o eleisaun ida ne'ebé trasparente no parte interesadu sira fiar liu ba sira nia imparsialidade no profisionalismu.

Nia hatutan, Orgaun Administrasaun Eleitoral sira hatudu sira nia matenek iha implementasaun eleisaun no kolabora diak ho parte intersada eleitoral sira durante prosesu tomak nia laran.

Enkuantu, observasaun UE vizita estasaun votu hamutuk 164 iha munisipiu 12 inklui RAEOA.

"Obsevadór UE avalia katak, votasaun no kontajen hanesan 'diak' ka 'diak tebes' iha estasaun votu hotu ne'ebé observa no deskreve atmosfera hanesan hakmatek,"tenik nia.

Nia akresenta, MOE EU nia monitorizasaun ba media la deteta pagamentu publisidade ka anindia ruma iha estasaun radio ka televizaun ne'ebé hala'o monitorizasaun.

Ba anunsia edukasaun eleitoral namkari liu-husi media publika RTTL hahu loron lima antes loron eleisaun, durante segunda volta, enkuantu RTTL fornese kobertura eleitoral hanesan ba Lú Olo no Ramos Horta, enkuantu grupu privada GMNTV kontinua aprezenta Ramos Horta ho maneira predominante.

Aleinde, MOE UE nia monitorizasaun husi kandidatu sira nia pajina Facebook, pajina apoiu no Partidu politiku hatudu katak konteudu simu intersaun la barak husi utilizador no lamosu debate ka troka sira ne'ebe signifikativu.

Observadór ne’e haktuir, Lú Olo nia pajina Facebook publika konteudu kona-ba Presidente nia kuadru konstituisional no poder, no aumenta mensajen sira kona-ba oferta husi apoiu finanseiru ba familia, katuas no ferik sira no funsionariu husi administrasaun lokal.

Enkuantu, (CNRT) nia publikasaun sira promove Ramos Horta no Xanan Gusmao nia atovidade barak iha tempu uluk, i loron ikus husi kampana sira publika atake pesoal kontra Lu-Olo, Taur, Mari no Naimori Bucar.

Entretantu, Observadór UE akompana besik eventu kampana 62 sira nota katak maski iha aumenta husi feto nia partisipasaun ativu nu'udar orador, numeru feto nu'udar partisipante mak menus, aliende kompara ho primeiru ronde  iha promosaun oituan de'it kona-ba asuntu hakbiit feto.

Rate this item
(0 votes)

Independente Digital TV