Anacleto hatete, nu’udar kandidatu Prezidente Repúblika ida no nu’udar sidadaun nia hato’o parabésn ba feto iha mundu tomak, liu-liu ba feto iha TL.

“Ho loron ida ohin ha’u hanoin nu’udar kandidatu ida, nu’udar mós sidadaun, umana ida iha Timor-Leste, hakarak aproveita biban ida ne’e hato’o parabéns wain tebes, loron ksolok ba feto no inan sira ne’ebé moris mai nu’udar feto iha Timor-Leste,” dehan nia ba Jornalista jornal INDEPENDENTE, iha Joia Ótel, Kamanasa, Tersa (08/03).

Tuir Anacleto, hanoin balun ne’ebé hatete katak feto Timor-Leste ladun hetan atensaun husi governu no estadu ladun loos.

Anacleto hatutan, karik iha Timor-Leste feto barak abandonadu ne’e laos tanba politika governu nian ka politika nasaun nian ne’ebé la tau-matan ba feto no halo marjinalizasaun ba feto, maibé tanba problema individu.

Tanba, nia esplika, lei garante direitu feto, no iha politika lei mós garante partisipasaun feto nian iha vida politika no públika.

“Portantu, ha’u hanoin nasaun ida ne’e fó valorizasaun ida aas tebtebes ba feto,” dehan nia.

Nia hatutan, iha faze inisiu ukun rasik aan, situsaun ida ne’e ema hasoru duni, tanba konsekuensia ida husi kultutra patriarkal ne’ebé dura kleur ona dezde beiala sira to’o jerasaun ba jerasaun.

Maibé, ida ne’e la signifika nasaun taka-matan no mós iha independensia ne’e nasaun iha nia lei barak ne’ebé fó protesaun privileziu ba feto atu hetan mós pozisaun hanesan.

Konserteza, nia dehan, iha nasaun barak inklui mós Timor-Leste kontinua iha nafatin hahalok ka atetude ne’ebé marzinaliza feto, maibé labele jeneraliza hanesan situasaun jeral iha nasaun nian.

“Ida ne’e kábe ba kada individu nia hanoin, karater no maneira de ser ho feto ida, ida ne’e labele jeneraliza hanesan nasaun tomak nian.”

“Ha’u hanoin iha mundu tomak iha sosiedade ita sempre hasoru situasaun ida ne’ebé hanesan ne’e, maibé laos ba feto de’it bele mós ba mós mane, bele ba mós buat ida ita dehan klase minoritaria no bele ba mós mane forte ida ne’ebé tanba razaun politika ho razaun estatutu sosial ruma nia mós bele sai tiha marzinalizadu,” dehan Anacleto.

Tanba ne’e, tuir kandidatu númeru 5 ne’e, laos feto de’it mak sente konsekuensia sosial ida ne’e, maibé ba mane hotu hanesan.

Nia dehan, iha lei no Konstituisaun rasik garante igualdade no governu dala hira tuir mai kria mós ministériu ne’ebé foka ba asuntu feto, hanesan Ministériu Solidariedade Sosial no Inkluzaun no Sekretaria Estadu Igualidade no Inkluzaun, no iha mós sosiedade sivil sira ne’ebé tau-matan ba feto hanesan rede feto no seluk tan.

“Atensaun ba igualidade jeneru no inkluzaun ne’e iha ona, maibé iha vida sosial ne’e konserteza sempre iha aspetu sosial negativu ne’ebé akontese iha ne’ebé de’it iha mundu,” katak nia.

Tanba ne’e, nia dehan, karik eleitu sai Prezidente Repúblika, ba dahuluk buat ne’ebé atu halo mak kontinua mantein nafatin lei hirak ne’ebé vigor hela no mós fó atensaun karik iha aspetu ruma presiza atu hadia iha area igualdade jeneru.