Antonio Maher Lopes “fatuk mutin” hakarak hametin koesaun entre timor- oan tomak no entre estratifikasaun sosial Timor Leste liu hosi tradisaun original, existensia no identidade real povu maubere (uma lisan no uma lulik) ne’ebé hamosu instituisaun tolu (maun ho alin, umane no fetosan) no liu hosi tradisaun religiosa, liu-liu, religiaun katolika, co-existensia no identidade adquerida, nebe’e hamrik hamutuk ho povu maubere iha tempu naruk nia laran ho doutrina fundamental “hamtauk no hadomi malu hanesan maun alin”.
Kandidatura PR númeru sorteiu ida ne’e promote, Ka’er no hametin soberania: nasaun (rai, tasi no espasu aereo), povu (poder politiku a’as liu iha povu nia liman) , estadu (instituisaun povu nian hodi orienta no gere soberanian nasaun, inklui nasaun nia rikusoin no poder politku - direitu no dever, genuinu povu maubere nian).
Hari’i no hametin estadu ida nebe’e partisipativu lideransa estadu nian nebe’e simu kbi’it ukun nian hosi povu, halibur no orienta laiha deskrimisasaun ba ema ida hodi hala’o prosesu desenvolvimentu ba rai no povu nebe’e ita hanaran “maubere aileba”.
Iha nia moris hanesan povu no nasaun iha mundu nia oin hari’i sosiedade ida nebe’e moris iha justisa nia laran justisa ekonomika, sosial, politika, kultural no edukasional), solidaria ( sempre prontu atu tulun no serbi malu iha tempu diak no susar laran) no maun-alin.
Ho visaun 4 (há’at) hirak ne’e, Nia dehan, Estadu Timor-Leste sei metin iha nia independensia no nia soberania hodi halakon explorasaun hosi ema ba ema (hosi ema rai laran ka rai liur).
Halakon obskurantismu estrutural (ami nia grupu ki’ik nebe’e hetan kbi’it povu nian liu hosi eleisaun demokratika mak ukun no manda) no obskurantismu intelektual (ami nia grupu ki’ik ne’e o ami nian sira mak eskola iha fatin diak liu no sa’i matenek de’it no povu maubere aileba, be’ik ba nafatin, atu ami manda no ukun nafatin); halakon abuju poder no korupsaun – koluijaun no nepotismu; no halakon hahalok hirak seluk nebe’e hafahe povu maubere no harahun nia soberania hanesan nasaun, povu no estadu.
Halakon Pensaun Vitalisia
Kandidatu númeru dahuluk sente orgullu iha prosesu rezistrasaun iha tribunal rekursu ne’ebé hetan númeru sorteiu ida.
“Karik povu TL fó fiar ba Ha’u iha leisaun ida ne’e ha’u hamutuk ho povu ne’ebe ho poder politiku ba ha’u sei hasai no halakon LPV no hahalok diskriminativu,” dehan nia liu husi nia konfrensia imprensa, Sesta (17/02).
Nia dehan, iha komitementu politika hodi halakon lei pensaun vitalisia tanba nia konkorda desisaun no hanoin atual Prezidente Republika Taur Matan Ruak ne’ebe enkoraza nafatin povu no joven sira tomak tenke luta nafatin hodi halakon LPV,
Tanba nia dehan, LPV ne’e previleziu barak liu ba grupu kiik oan ida no halakon previleziu ema barak hodi habokur ema balu de’it iha poder no hakrekas povu barak ne’ebe fó poder ba sira .
“Ita hamutuk kombate hodi halakon LPV no halakon diskriminasaun entre klase sosial ne’ebé buras iha instituisaun estadu hasoru nia povu rasik,”tenik nia.
