Dader ne’e molok loro-matan nakfera, Armando Mendonça (64), hahú hakat sai husi nia hela fatin iha rai-hun Balide. Nia kaer hela karon mamuk ida.
Nia halais nia hakat bainhira nia matan haree hetan sasan balun ne’ebé ema soe iha estrada-ibun. Nia foti lata ne’e haree didi’ak hafoin hatama ba karon laran. Komprende de’it, tan nia matan karuk labele haree rai, no nia matan sorin loos mós hahú malahuk tan idade ne’ebé hikis.
Armando ne’ebé koñesidu ho naran-bolu Ambere ne’e tenke lalais hodi ba haree foer fatin hirak ne’ebé iha. Nia tenke duni malu ho tempu tanba bainhira loro-matan sa’e, ekipa husi Munisipiu Dili sei mai raut no soe ba foer fatin iha Tibar.
Tinan 10 resin ona, Ambere hala’o ‘serbisu’ hili lata no karon mamuk ne’ebé ema soe. Husi ida ne’e mak nia bele hetan osan hodi sustenta nesesidade familia nian.
Ambere hela ho nia kaben, Cristina da Silva no nia oan-feto mesak, Laura da Silva (21). Laura labele halo buat barak atu ajuda nia inan-aman tanba nia ho kondisaun aleza, nia liman rua kleur no nia la hatene ko’alia.
Iha uma-kiik ida ho kuartu tolu, Ambere ho nia familia hela. Uma metade batako ho didin kalen ne’e nia konsege harii hafoin hetan ajudus balun.
Loro-matan hatudu ona nia roman pedasuk husi lorosa’e. Ambere ne’ebé hetan lata mamuk balun no sasan balun ne’ebé bele uza, hakat fila ba nia hela fatin.
Lata mamuk ne’e nia rai hamutuk iha nia uma sorin. Bainhira barak ona, Ambere tuku lata ne’e hodi hatama ba karon no lori ba merkadu Taibessi hodi fa’an.
“Ha’u hili lata mamuk no karon ne’ebé ema soe. Lata mamuk ne’e ha’u ba fa’an kilo ida sentavus $0.50. Karon boot sira ne’e ha’u fa’an ida ho folin sentavus $0.50,” dehan Ambere.
Kada dader, Ambere buka lata no saku mamuk hahú husi Balide ba Kolmera, kontinua ba Audian to’o iha area Kuluhun.
Hafoin hala’o nia atividade ne’e, Ambere hetan mós fiar husi ema balun iha area Taibessi atu ba hamoos duut iha sira-nia uma.
“Ha’u-nia serbisu balun mak ba hamoos duut. Loron ida tomak sira selu ha’u dollar $5. Maibé ida ne’e la’os lorloron, hein to’o duut naruk,” dehan Ambere ho oin-midar.