Prezidente Bankada FRETILIN, Aniceto Guterres hateten, haktuir deklarasaun Sekretáriu Jerál Partidu FRETILIN, Mari Alkatiri katak, Tratadu Fronteira Maritíma asina ona tempu governasaun FRETILIN no PD nian.
Tanba ne’e, atu halo ratifikasaun ba asuntu ne’e FRETILIN laiha rezerva bainhira buat hotu prontu hotu ona. Loron ida nia laran bele halo ratifikasaun maski iha resesu nia laran, maibé bele konvoka komisaun permanente hodi realiza plenária estraordinária ida atu halo ratifikasaun.
Lei sira ne’ebé atu halo alterasaun ne’e estruturante tenke haree didi’ak labele ho emerjénsia hanesan ne’e hotu. Akordu tratadu FM ne’e asina tinan rua liu ba, Austrália rasik prepara lei sira ne’e antes tiha ona. Agora Timor nian tempu besik hela semana ida deputadu sira atu resesu foin lori lei ne’e mai ho urjente, hodi obriga órgaun soberania ne’e atu tau de’it karimbu.
FRETILIN konsidera prosesu ne’e la la’o tuir ninia dalan no prosesu ne’e rasik la normál, politikamente obriga deputadu sira atu tuir de’it tanba ne’e kestaun interese nasionál.
Haree ba tempu ne’ebé limitadu, hodi halo diskusaun ba alterasaun lei ne’e FRETILIN seidauk iha pozisaun klaru atu envolve aan iha debate alterasaun lei ne’e.
“Ami sei haree,” dehan Aniceto, iha Uma Fukun, PN, horisehik.
Nia hatutan, tuir loloos atu halo alterasaun lei sira hanesan ne’e tenke diskute kle'an atu entende no apresia hamutuk atu aban bainrua iha konsekuénsia ruma hotu-hotu tenke asume responsabilidade.
Iha fatin hanesan, Presidente PN, Arão Nóe hateten, enkontru lider bankada liu ba deside ona atu prolonga tan funsionamentu Parlamentu nian husi loron 15 fulan-Jullu ba to’o 15 fulan-Augustu atu fó prioridade ba alterasaun ba lei hodi halo ratifikasaun ba tratadu FM nian.
“Lei lima ne’ebé atu halo alterasaun ne’e no ratifikasaun Fronteira Maritíma ne’e ami sei konklui iha tempu badak, tanba ne’e interese nasionál,” dehan nia.
Tanba ne’e bainhira Governu submete ona mai iha PN, iha Segunda-feira oin bele baixa ona ba komisaun sira atu haree no semana oin mai bele lori ona mai iha plenária.
Bainhira diskusaun no votasaun mak FRETILIN la partisipa oinsá? Maibé Arão hataan, laiha problema tanba kuorum deliberasaun minimu 33 deputadu. Tanba ne’e, vota afavor 33 ona votu ne’e válidu no ne’e laiha implikasaun.
Relasiona ho tempu ne’ebé besik daudaun ona, Parlamentu ohin sei ajenda hodi estende resesu, maibé atu realiza ida ne’e bankada sira mak sei deside.
Entertantu, nia esplika, ema hotu lamenta kona-ba tempu governu iha knaar atu aprezenta, prosesu hirak ne’e la fasil, negosiasaun delimitasaun FM to’o mai atinje ona situasaun ne’e, entaun Estadu tenke iha negosiasaun aserta mós ho tékniku ho kompañia esploradór sira no Austrália atu nune’e bele hadi'a lei sira.
Agora daudaun ne’e iha ona konsertasaun polítika entre rai rua ne’e no Timor ho kompañia sira mós iha ona konkordánsia tanba ne’e governu atu retifika ona akordu ne’e.
Ho kompromisu ida katak komesa husi loron 30 Augusto 2019 tenke tama envigora ona, nune’e rikusoin sira iha baliza tasi bele hola parte ona mai Timor.
Karik falta informasaun ruma deputadu sira mai debate, husu governu atu esklarese, tanba ne’e interese nasionál, tenke hamutuk aprova tratadu ne’e.
