Rona Dom Basilio Nia Mate, Ha’u Triste no Laran Taridu Featured

By Novembru 04, 2021 3794
Amu Dom Carlos Filipe Ximenes Belo. Amu Dom Carlos Filipe Ximenes Belo.

DILI:Hafoin rona notisia Amu Dom Basílio nia mate, tristeza ho mata-been hafalun Igreja Katolika no sarani sira iha Timor-Leste, notisia ne’e mós too iha Amu Dom Carlos Filipe Ximenes Belo nia tilun.

Amu Dom Carlos senti triste tebes. Belun Ó Ba Uluk Ona, Loron Ida, Ha’u Mós Sei Tuir…

Tuir mai ita akompaña, memoria no mensajen Amu Carlos nian ho nia expresaun triste, ne’ebé online Independente asesu iha media sosial, kinta (4/11).

HÁ’U NIA KOLEGA NO BELUN BASILIO DO NASCIMENTO MARTINS – Bispu Dioseze Baucau

Ho laran taridu há’u simu notisia katak amu Basilio do Nascimento iis kotu iha ospitál Guido Valadares tanba hetan “atakasaun fuan”.

Ita hotu triste tan ba Dioseze Baucau iha tinan ida ne’e lakon Vigário Geral (padre Francisco Pinheiro) no Amo Bispu rasik.

Há’u hetan dala uluk, labarik no seminarista Basílio do Nascimento iha Semináriu de Nossa Senhora de Fátima, iha Dare, iha tinan 1964.

Iha tempu ne’ebá há’u frekuenta 3.ºano e nia hahú 2.º ano. Ami nia turma ka klase (3.º ano), ami na’ín walu (de’it: Carlos Filipe Ximenes Belo (Baucau), Francisco Aparício Guterres (Baguia), Hanrique Magno (Ainaro), Jaime Carion Lobo (Maubara), Lucas da Costa Gonçalves (Atsabe), Paulino Magno (Baguia), Paulo dos Santos Amaral (Fuiloro), Rogério Tiago Lobato (Soibada). La kleur, ami nia kolega balu husik Seminariu: Jaime, Lucas, Paulino, Francisco. To’o 6.ano, ami na’in haat de’it: Carlos Filipe, Henrique Magno, Paulo Amaral no Rogério Lobato. Hosi grupu ne’e, atan há’u mesak to’o saserdósiu.

Dom Basilio sira nia turma (2.o Ano), turma ida ke boot: ema na’in 27. Ikus mai, balu sai ema bo-boot deit: Basilio do Nscimento (Bispo), Guido Diamantino Soares, Domingos Maria das DoaresSoares (Colli), Francisco Ribeiro, Luís Monteiro, Antonino Gonçalves, no sira seluk tan. Iha sira nia let, iha ida, ema Lautém oan, naran Norberto Amaral, ne’ebé ulun mámar liu, no hetan notas ka valores (nilai) mesak áas (18,19, etc.). Ami na’i rua nia mak 12,13,14…Hosi grupu Dom Basilio nian, (27), nia de’it mak to’o saserdósiu.

Iha Semináriu de Dare, Superiores sira hili ami na’in rua (Carlos Filipe ho Basilio do Nascimento) atu hala’o knaar hanesan bibliotecário no despenseiro. Despenseiro nia dever ka tugas mak lor-loron hasai no sukat bátar ka’ut tolu ka haat, no entrega ba cozinheiro atu te’in.

Loro-loron ami han bátar da’an, domingu ho feriadu mak han etu. Han bátar da’an de’it, maibé seminarista sira hetan isin diak, bokur no ema kbiit na’in, to’o halo Kónsul australiano hakfodak, waihira nia ba vizita Semináriu!

Iha tinan 1968, Paulo dos Santos Amaral no Carlos Filipe, padre Afonso Nácher haruka atu ba eskola iha Instituto Missionário Salesiano, iha Mogofores (Anadia, Portugal) atu sai salesiano.

Dom Basilio ho kolega seluk, amo Bispo Dom José Joaquim Ribeiro haruka ba Seminário Maior (diocesano), iha Évora (Portugal).

Iha tinan 1977, wainhira há’ú sei estudante Teologia, (hela iha Manique do Estoril), seminarista Basílio do Nascimento simu oridesaun sacerdotal iha Sé de Évora, hosi Arcebispo Dom David, (OFM).

Há’u ba assiste serimónia ordenasaun. See mak toka órgaun, mak seminarista timor oan ida naran Gelásio Joaquim da Silva (ema Fatubessi).Tuir mai, ami fahe malu, ida idak tuir nia destinu.

Iha 1985, atan há’u hanesan ona Administrador Apostólico Diocese Dili nian, ba buka padre Basilio iha Évora atu ko’alia. Iha tina 1990, há’u ba fali Portugal no ba hasoru nia, no husu atu nia atu fila ba Timor.

Entretanto, iha “Timor Timur”, sarani sira aumenta ba beibeik, to’o 700 mil.

Finalmente, amu-lulik Basílio do Nascimento to’o Timor Timur 1994.

Fou-foun nia simu knar atu ba hela iha Ainaro. Ikus mai muda ba Dili.

No iha tina 1996, Amu Papa João Paulo II (ohin loron, Santu), harii Dioseze Baucau no hili amu-lulik Basílio do Nascimento ba Bispu.

Iha loron 30, fulan outubru, 2021, Dom Basilio husik mundu ne’e, no fila hikas ba Na’in nia Kadunan.

Há’u mos triste, no laran taridu…Ami be la wale buat ida no sala na’ín (liu liu há’u) mak Na’i Maromak hili atu tau matan ba Ninia povu. Dom Basilio ba uluk ona, loron ida, há’u mos sei tuir…

Iha momento ne’e, há’u hanoin Mape, Zumalai, Aileu, Baucau; hanoin senhor Victor, senhora Teresa, hanoi Meno, hanoin Aileu…No reza ba Amu Basilio nia avó, nia inan, nia aman. No reza ba Meno do Nscimento no nia família, reza ba povu Mape, Zumalai no Aileu. Reza ba Diocese Baucau...

Ita atu dehan tan saída??? Oh! Basílio, iha lalehan husu tulun no bensa ba o nia kolega no belun ida ne’e…

Carlos Filipe

 

 

Rate this item
(0 votes)

Independente Digital TV