Karik ida ne’e mak akontese ba Madalena da Costa (27). Ema lubuk karik koñese ona see mak Madalena. Nia nudar defisiente ida ne’ebé durante ne’e nia oin sempre mosu iha media sosial no media nasionál balun.
Dezde kiik, feto-ran ne’ebé babain bolu ho naran badak Amada ne’e enfrenta ona situasaun defisil. Nia kondisaun fiziku la kompletu. Nia ain laiha no liman-fuan balun mós laiha. Kondisaun ne’e halo ninia familia preokupa, liliu hanoin ba futuru, bainhira Mada sai ona feto-ran.
“Bainhira ha’u moris, ha’u nia familia triste. Balun dehan sei kiik ne’e di’ak, maibé boot ne’e oinsa?,” dehan Amada iha dadalia ho jornalista jornál INDEPENDETE, foin lalais.
Madalena, moris iha Munisipiu Manufahi, 10 Abril 1990, fuan-domin husi Laurinda Amaral (matebian) no Reinaldo da Costa (matebian). Nia nudar feto mesak entre maun-alin na’in lima (5) no ho kondisaun fiziku ne’ebé diferente ho nia maun-alin sira.
Amada ne’ebé hahú boot ba bebeik, sente katak moris hamutuk ho inan-aman iha Same la lori mudansa ruma ba nia. Nia sente sai hana todan ida ba familia. Nune’e, nia deside atu husik nia inan-aman no tuun mai Dili hodi koko buka moris. Fofoun tun mai Dili, Amada hela ho nia tiun.
Ho kondisaun defisiensia ne’e, Amada enfrenta problema seluk iha Dili. Familia ne’ebé nia hela ba sente todan atu akumula nafatin nia. Amada tenke buka atu moris mesak.
“Ha’u sente laran taridu no husu ba an rasik ha’u atu ba ne’ebé?,” dehan nia.
Maibé, husi problema ne’e dalan hahú nakloke ba Amada. Responsavel husi Sentru Juvenil ne’ebé rona nia problema loke odamatan ba Amada atu ba hela iha ne’eba.
“Bainhira Mana Rozalina (husi Sentru Juvenil) husu ha’u, ha’u ho laran todan simu maibé ha’u promete ba sira katak ha’u sei la hela permanente iha ne’eba,” nia konta.
Maske ho kondisaun fiziku ne’ebé la kompletu, maibé Amada iha mehi ne’ebé naruk, tanba ne’e nia esforsu an no fiar katak loron ruma nia sei kore an husi dependensia ba ema seluk hodi moris independente.
Liu husi Sentru Juvenil, Amada hetan bolu husi Organizasaun Ra’es Hadomi Timor-oan atu ba serbisu hanesan volontariu iha area administrasaun. Fofoun, Amada la fiar an, tanba tanba ho kondisaun defisiente, maibé ho korajen husi nia kolega sira, Mada habrani an atu ba koko.
Hafoin hala’o serbisu volontariu durante fulan neen, Ra’es Hadomi Timor-oan kontrata Amada sai cliner no liu tiha tinan ida, Amada ba serbisu fali iha parte admnistrasaun to’o agora.
Amada hanesan ezemplu kiik husi fiar no esperansa. Saida mak nia liu ona fó inspirasaun katak maske susar ba, biar terus ba, enfrenta difikuldade ne’ebé dala-ruma halo ita sente labele hamriik, maibé bainhira ita kontinua iha fiar no esperansa, ita sei ultrapasa problema sira ne’ebé iha.
