Prezidente Partidu CNRT, Xanana hateten, hatudu ba povu tomak iha Timor Lorosa’e no mundu tomak, Ramos Horta, la’ós kandidatu CNRT nian, nia kandidatu povu nian.

“Husi Oekusi liuhusi rai klaran mai to’o iha ne’e, iha primeira volta kandidatu CNRT nian, iha segundu volta povu nian. Tanba hotu-hotu, partidu, movimentu, eis-kandidatu mós mai hamutuk. Ita hamutuk hodi dehan ba nia katak ita boot, ami povu nia kandidatu,” dehan nia, iha Eis-Asrama 745, Suku Fuiloro, Lospalos, Domingu (11/4).

Xanana hateten, loloos manan iha primeira volta, maibé Maromak no -ai lulik, matebian sira, halo primeira volta la to’o 50%+1, hodi hotu-hotu halibur aan no organizasaun oioin.

“Ita halibur an iha ne’e fó hanoin ida deit, hanoin atu salva ita nia estadu, tanba ne’e mak imi hatudu loloos kedas katak ita harii tiha fali, unidade nasionál, bainhira interese nasionál importante tebes haruka ita hodi hanoin hodi haree hodi deside husi Oekusi mai to’o iha ne’e (Lospalos),” nia hateten.

Xanana haktuir, ne’e hatudu povu komprende didi’ak tanbasá hili José Ramos Horta ba Prezidente Republika, tanba estadu presiza ema ida hanesan nia, atu kurrije hahalok aat, sala boot ne’ebe sira komete.

“Estadu nia ai-riin hat (4) lahuk hotu ona, governu tinan-tinan bilaun ba biliaun, maibé rezultadu ita la haree, sira muda hotu, estraga sistema, iha sistema ne’ebé kaer netik, defende riku-soin povu nian,” nia haktuir.

Nia haktuir, tanba fundu mina-rai ne’e, rokusoin povu ida ne’e ninian, maibé sira estraga tiha, tanba iha lei kona-ba fundu minarai iha 2005 katak labele hasai dolar ida husi fundu minarai ne’e, see laliu husi aprovasaun parlamentu nian.

Nia hatutan, sesta bazika la hatene osan hira mak sai, maibé ba saida to’o agora laiha relatóriu, la hatene ne’e sistema finanseiru ne’ebé defende fundu mina-rai estraga tiha.

“Fundu vota hasai juta an mós lahatene gasta ona ba saida no halo ona saida, sira lahatene, tanba lakohi hatama ba relatoriu, maibé ida justisa taka matan tiha, maibé 2 ribuh, 3 ribuh, 4 ribuh ida ne’e sira dehan korrupsaun, Lu Olo durante tinan lima, nia hatene saida mak korrupsaun ne’ebé nia atu sai karik, nia atu kontra korrupsaun,” nia informa.

Nia afirma, osan foti liu millaun fin-du-anu, tenke halo relatoriu gasta hira, ba halo saida, maibé sira muda tiha, lei dehan nunee la gasta hotu la buat ida, lalika ba kofre estadu, rai fali iha BNCTL hodi ba sai deit, entaun sira estraga hotu.

Tanba ida ne’e mak hili Ramos Horta ba Prezidente Repúblika hodi hatur tiha konstituisaun iha fatin, kurize lei sira ne’e, hodi povu bele iha konfiansa katak fundu minarai sira nian.

“Ita nia estadu atu monu ba rai kuak, ohin ha’u temi tiha ona Ramos Horta, la’ós ona kandidatu CNRT nian, ita hahu ohin, ita hotu hamriik iha ne’e ho bandeira, kamizola oioin, atu hatudu ba nia, katak nia kandidatu povu nian, ida ne’e mak sei fó lejitimidade boot bainhira nia sai Prezidente Repúblika hodi kurize sasan sira ne’e ho diak no konfiansa,” nia afirma.

Iha hanesan, Kandidatu Prezidente Repúblika, José Manuel Ramos Horta hateten, simu todan ida ne’e tanba violasaun konstituisaun Prezidente Repúblika halo.

“Ita tenke buka hadia ida ne’e, maibé hadia ho diálogu, hadia ho imi nia votu 19 abril,  iha 19 abril imi hatun tiha, tanba imi hadomi Lú Olo, haruka nia ba uma, nuudar eis Prezidente Republika ita rezolve ona problema klean ida.,” nia relata.

Nia fundamenta, tanba violasaun konstituisaun, mai husi Prezidente Repúblika rasik, depois ho dialogu buka rezolve ona problema iha parlamentu laran,.

“Depois dialogu oinsá ita buka harii governu foun ida, para labele lakon tempu barak tan para ita kaer kedas ekonomia rai laran ida ne’e nia, hatene aproveita ekonomia ASEAN nian, oinsa ita bele aproveita husi Korea, Xina no Singapura mai iha Timor-Leste,” nia relata.

Nia fundamenta, Timor-Leste tenke book aan lalais tenke hadia leis interna kona-ba investimentu nian, problema kona-ba terras propriedades no problema kona-ba justisa.

“Tanba see komunidade internasionál la fiar ita nian, justisa sira la mai, tanba kuandu iha problema kotratu, sira tenke hatene ita nia justisa justu duni, la halo justisa arbiru,” nia fundamenta.

Prezidente Partidu Demokrátiku, Mariano Assanami Sabino hateten,  Timor-Leste presiza hametin relasaun CPLP nasaun viziñu Indonézia, Austrália  no presiza tama ASEAN.

“Se mak bele Kandidatu Prezidente Repúblika José Ramos Horta, tanba saida, la’ós tanba nia sai Prezidente Repúblika, maibé nia iha belun no nia iha kolega iha fatin-fatin inklui Indonézia no iha ASEAN barak,” nia hateten.

Nia reforsa, entaun nia bele lobby atu Timor-Leste bele tama ASEAN, entaun Luatem oan sira, hanoin mak ne’e tenke servisu hotu, halo dor-tu-dor para fó hatene sira seluk, keta haluha tuu numeru 1.

“Natureza hatudu bainhira dada rifa, numeru 1, entaun numeru 1 mak tenke sai Prezidente Repúblika, Lautem oan sira tenke servisu hodi dignifika maun boot Kay Rala Xanana Gusmão,” nia fundamenta.