Nia dehan, iha 2006, Xanana ho Alkatiri hasoru konflitu makas, maibé ikus mai agora dame. Nune’e mós Xanana ho Taur iha 2012 lider na'in rua hamutuk hakohak malu no unidade metin loos.
Tanba ne’e, Horta kestiona tanba saida maka too 2017, lider rezisténsia rua ne’e tenke sai amigu ba malu.
Horta hakarak Taur no Xanana tenke unidade nafatin hanesan uluk, bainhira Xanana tama komarka Cipinan, Taur maka asumi kargu komanda FALINTIL too ukun aan.
Iha tempu ukun aan ne’e, Horta hakarak Taur no Xanana atu sai ezemplu hodi kontaktu buka dame malu para labele hamosu oin toos ba malu nu’udar lider.
“Prezidente Taur tenke hakru'uk aan kontaktu ba Avó Xanana atu sira dame malu fali”, dehan Horta, iha otél JL-Vila, horisehik.
Horta dehan, tensaun polítika entre Taur hasoru Xanana no Alkatiri hanesan ahi ne’ebé lakon boot, too mundu internasionál mós hatene. Taur xoke lider rua ne’e iha Parlamentu Nasionál hodi akuzasaun família Xanana no Alkatiri riku liu iha Timor.
Pesoalmente, Horta preokupa ho kritika ne’e, tanba hanesan Prezidente Repúblika, Taur labele rona informasaun iha li'ur atu hato’o iha PN. Tanba, pozisaun Taur la’ós KAK, Prokuradór Jerál Repúblika (PJR) ne’ebé bele halo akuza no temi ema nia naran bainhira indika envolve iha KKN ruma.
“Prezidente ko’alia tenke sukat uitoan, labele ba PN ko’alia hanesan diskursu temi maun Xanana no Alkatiri nia naran. Ha’u la konkorda ho ida ne’e, temi ema nia naran so prokuradór no juis sira”, tenik Horta.
Nia hatutan, iha ninia esperiénsia bainhira sai prezidente repúblika, nia kritika kazu korrupsaun jerál de’it no la kritika temi ema nia laran, tanba nia la’ós PJR, Juis ka média.
“Mezmu hatene 100% karik ema halo korrupsaun, ha’u kritika la temi ema nia naran”, tenik nia.
Nia husu atu Xanana mós tenke fuan boot atu simu Taur hodi dame malu fali.
Nia observa tensaun polítika FRETILIN no Taur akontese makaas. Tanba kuaze deputadu CNRT no Fretilín halo kritika ba PR Taur ladún justu.
“Ha’u haree mós deputadu CNRT no FRETILIN halo kritika makaas ba prezidente ladún justu”, nia hateten.
Nia dehan, loloos ne’e deputadu CNRT no FRETILIN sira atu kritika Taur sira tenke haree didi’ak, Taur mós nu’udar lider rezisténsia ne’ebé kontribui makaas ba luta no agora hakarak kontribui hadi'a povu nia moris.
Antes ne’e, PR Taur dehan, durante ne’e nia la ta'uk atu kritika ‘kro'at’ xoke hasoru Xanana Gusmão kona-ba modelu dezenvolvimentu iha Timor-Leste, tanba hakarak hadi'a nasaun ne’e.
Taur dehan, normalmente nia ho Xanana diferensa ideia ne’e hanesan prosesu normál ida iha demokrasia TL, tanba mezmu iha palku polítika sira amigu ba malu hosi kritika, maibé iha kotuk, sira amigu no unidade nafatin.
“Ami rua maun Xanana la’ós foin kritika malu, uluk iha ai laran mós konflitu. Mais ami iha respeitu malu no iha unidade no sivizmu halo polítika,” dehan foin lalais ne’e.
Taur dehan, tempu di’ak ruma sei too mai hodi nia hasoru malu ho Xanana no Alkatiri hodi hametin nafatin sira nia unidade.
