Tuir nia observasaun katak, tinan 20 Timor-Leste hetan ona nia independénsia total, maibé naturalemente Konstituisaun RDTL laos obra rasik husi Timor-oan, maibé kopi tutan husi Portugal.

Tanba ne’e, Konstituisaun RDTL sai problema boot iha nasaun ne’e, no hamosu polemika iha sosiedade ho ida-idak nia interpretasaun.

Nunee, bainhira nia sai Presidente Repúblika sei la fó fatin ba ema atu interpreta Konstituisaun arbiru.

“Iha Timor ita nia Kultura mak ida ne’e manan la ukun boot buka ki’ik, ita nia problema ne’e iha ne’e, ita labele kompara ita nia aan agora ne’e ho tinan 20 liu ba, tanba ita nia konstituisaun la’os ita mak halo ema rai liu mak halo ita implementa konstituisaun ne’e, entaun ita idak-idak interpreta tuir ita nia hakarak, ha’u mak sai prezidente repúblika ha’u limita intrepretasaun konstituisaun ne’e,” dehan nia hafoin hafoin debate iha Ótel Novu Turizmu, tersa (16/03).

Kandidatu ne’e dehan, sidadaun ida assume kargu ida labele interpreta tuir ema ida nia hakarak, kuandu la konsege telefone ba Portugal atu esklarese.

“Ha’u kuandu Prezidente Repúblika ha’u la presiza assesores ka jurista sira mai husi rai liur, ha’u hakarak Timor-oan para ita hotu-hotu assume responsabilidade,” dehan nia.

Nia dehan, hanesan ohin dehan boot buka ki’ik, invesde ke ki’ik mak buka boot laiha, ema ne’ebé ke menan la ukun, hanoin konstituisaun fó dalan, mais fó dalan tuir interpretasaun pudia ema menan ne’e mak ukun la’os ema lakon mak ukun.

“La’os boot mak buka ki’ik mais ki’ik mak pudia buka boot, hanesan ita kompara xave ida, kuandu xave la iha odamanta ita la loke, bee bele bot oinsa mós ita la loke, ne’e mak ha’u hanoin katak interpretasaun konstituisaun di’ak liu, di’ak liu, ha’u mak prezidente repúblika ha’u limita o labele hakat liu ida ne’e,” nia akresenta.

Nia afirma, purke saida mak akontese kuandu dada-dada hela, bosok tun bosok sae kria konfuzaun ba Prezidente Repúblika hafoin dehan prezidente mak sala. Ida fali mak ohin loron bu’at hotu-hotu Prezidente Repúblika illegal, Primeiru Ministru illegal, depois osan de’it mak legal.

“Tanba konstituisaun ne’e ita idak-idak interpretasaun tuir nia hakarak, ita presiza tau loos ita nia konstituisaun ida ne’e mak ita nia klamar,”tenik nia.