Sekretáriu Estadu Komunikasaun Sosiál (SEKomS), Juvinal Mericio Akara hatete, atu hatene kle'an prosesu ne’e iha tempu badak ekipa Fronteira Marítima sei halo klarifikasaun ba públiku.
Xanana Gusmão ho nia ekipa sei halibur mós organizasaun sosiedade sivíl sira atu bele tuur hamutuk halo esklarese di'ak liután.
Nune’e, tuir Akara, asaun saida mak Xanana Gusmão halo nu’udar ema vizionáriu ne’ebé ho hanoin luan. Ema hotu la espera maibé nia hatudu daudaun kuandu lori prosesu negosiasaun Fronteira Marítima remata kontinua kedas hodi halo relasaun di'ak ho kompañia operadór mina nian.
Nia hatete, Xanana Gusmão sai ba asina akordu sosa asaun ne’e hetan rekoñesimentu husi Konsellu Ministru, tanba ne’e hanesan reprezentante alta negosiadór Estadu Timor.
“Prosesu sosa asaun ConocoPhillips ne’e fó ona dalan mai ita atu negoseia hodi dada ita nia kadoras mai iha Timor”, dehan nia iha PN hafoin partisipa plenária tersa (02/10).
Nia hatete, pasu ida ne’ebé mak governu foti hodi sosa asaun ConocoPhillips ne’e meius di'ak atu dada kadoras mai iha Timor, tanba prosesu ba esplorasaun ne’e kompañia operadór sira mak iha forsa.
Kuandu Estadu hakarak dada kadoras mai iha Timor maibé iha diskusaun ruma entre operadór mina, governu iha de’it li'ur, la tama iha laran, maibé ho desizaun ne’e sei inkilina-aan iha desizaun hotu-hotu ne’ebé kompañia operadór mina sira halo.
Atu halo esplorasaun mina matan GS hodi dada mai iha Timor ne’e presiza halo negosiasaun ho kompañia operadór sira hanesan Woodside ho nia join Ventura sira, entaun Timor mós iha ona oportunidade atu tama tanba iha ona asaun hodi bele negoseia.
Nune’e, Prezidente Parlamentu Nasionál, Arão Nóe de Jesus hatete, prosesu sosa asaun ConocoPhillips ne’e publika iha média sosiál, tanba ne’e hein publikasaun ofisial husi governu.
“Ita seidauk hatene governu lori osan hira mak sosa asaun ne’e, maibé ita hotu hein” tenik nia, iha Uma Fukun PN, horisehik.
FRETILIN Hela Ho Duvida
Vise-Prezidente Bankada FRETILIN, Francisco Branco hatete, públiku barak sei duvida Estadu Timor oras ne’e sosa asaun ConocoPhillips ka halo ona konkordánsia hodi halo esplorasaun mina matan iha Greater Sunrise.
“Estadu nia-funsionamentu agora daudaun ne’e halo ami bingung fali, ema ida ne’ebé laiha estrutura Estadu nian, maibé ba asina dokumentu lori Estadu Timor-Leste atu atu sosa asaun kompañia ConocoPhillips”, dehan nia, iha Uma Uma Fukun PN, horisehik.
Nia hatete, antes ne’e Kay Rala Xanana Gusmão hetan nomeasaun husi Governu sai hanesan Xefe Negosiadór Prinsipál ba negosiasaun Fronteira Marítima, maibé ohin loroloron asuntu ne’e remata ona.
Prosesu ne’ebé agora daudaun la’o ne’e atu halo negosiasaun ba esplorasaun mina matan Greater Sunrise ne’e la hanesan ho negosiasaun Fronteira Marítima. Tanba ne’e, presiza prosesu foun fali hodi evita estrutura informál labele domina estrutura formál sira iha Governu ne’e.
Funsionamentu Estadu nian atu halo akordu prinsipál ruma lori Estadu nian naran tuir loloos estrutura efetivu sira mak ba asina, maibé ne’e oin seluk tanba estrutura informál mak ba asina fali akordu.
Maibé deputadu ne’e hanoin katak prosesu la’o hotu ona. Tanba ne’e, labele halimar ho asinatura ne’e ona maibé oinsá ba futuru bele hadi'a asuntu hanesan ne’e.
