Governu Tenke Kria Kondisaun ba EhD iha Eleisaun Featured

By Adelaide dos Santos Abril 21, 2023 513
Assosiasaun Defisiensia Timor-Leste (ADTL) husu governu tenke kria kondisaun ba ema ho defisiensia (EhD) iha eleisaun parlamentar ne'ebe sei realiza iha loron 21 Maiu 2023. Foto:Media ADTL. Assosiasaun Defisiensia Timor-Leste (ADTL) husu governu tenke kria kondisaun ba ema ho defisiensia (EhD) iha eleisaun parlamentar ne'ebe sei realiza iha loron 21 Maiu 2023. Foto:Media ADTL.

DILI: Assosiasaun Defisiensia Timor-Leste (ADTL) husu governu tenke kria kondisaun ba ema ho defisiensia (EhD) iha eleisaun parlamentar ne'ebe sei realiza iha loron 21 Maiu 2023.

Portavós ADTL, Jacinta Ana Paula da Costa Freitas hateten, movimentu organizasaun sosiedade sivil hirak ne'ebe advoka ba direitu umanu, demokrasia no eleisaun, organizasaun defisiensia hirak ne'ebe servisu ba promosaun no protesaun direitu ema ho defisensia iha Timor-Leste, iha parte ida ne'e foku ba asesibilodade no akomodasaun razoavel ba ema ho defisiensia sira iha eleisaun parlamentár.

"Iha artigu 16 konstituisaun  RDTL asegura ema hotu iha direitu no obrigasaun  ne'ebe hanesan iha lei nia Oin laiha diskriminasaun be ema tan de it sra-nia kor, rasa, etniku, kondisaun fteiku no mental, Artigu 46 K-RDTIL mos garante sidadaun hotu iha diretu hanesan hodi partisipa iha vida politika no ezerse direitu sufraziu tuir artigu  47 K-RDTL hodi partisipa iha eleisaun sira nune'e mos prevee Ona iha artigu 65 K-RDTL ng ebi Sita elersaun ho Iivre, sekretu, seguru, ema ida votu ida no peribdiku," dehan nia liu husi komferensia imprensa iha edifisiu ADTL, Maskarinhas, tersa (18/04).

 Nia dehan, Maske Lei eleisaun parlamentar nimeru 50/V/2023 husi alterasaun Lei no. 6/2006 Lei eleitoral ne'ebe  aprova iha  Parlamentu Nasional iha loron 14 Fevreiru 2023, finalidade nia rezultadu veta husi Prezidente Republika, signifika eleisaun nafatin la'o ho Lei eleisaun parlamentar anterior, lei numeru 6/2006, ne'ebe la Kria Kondisaun ba Ema ho defisiensia atu vota Mesak segredu no justu.

Ho Ida ne'e, . Kestaun humanidade nian, ema mak  partissipa iha eleisaun liuliu ema ho defisiensia sira, , espesialmente sira ne'ebe iha limitasaun bo'ot, ho  kondisaun fiziku atu hola parte iha eleisaun  parlamentar.

"Ho Ida ne'e  ami hakarak rekomenda kestsun importante  sira hanesan STAE no CNE Atu mellora kondisaun fiziku iha sentru votasaun sira Iha territoriu laran tomak,  pelumenus iha kondisaun atu ema ho defisiensia bele  ezerse sira nia direitu ho justu no dignu iha rampa simples ruma, kabina de votu badak tuir kondisaun postura ema nian  no fo asistensia tekniku,  wainhra ema ho defisiensia prejensa iha fatin votasaun," dehan nia.

Aleinde ida  ne'e, Tekniku sira iha sentru votasaun tenke  akompania no husu liuliu ema ho defisiensia matan, atu eskolla ema ne'ebe Nia prefere liu atu ezerse sira nia direitu, tanba ne'e Pressiza trandusaun Lian jestual ba Planu debate ka dialogu entre partidu politiku Sira.

Relasiona ho Ida ne'e, Ba partidu politiku 17 ne'ebe hahu ona Sira Nia kampania politiku atu Utiliza linguazen ida ne'ebe respeita no valoriza Ema hanesan humanu.

 Sira rekomenda  linguazem ka termolojia sira hanesan   hanesan Ema honesesidade espesial,  Ema ho diferente abilidade ka  Ema hodefisiensia Importante liu Kolok  uluk ema, la'os ema nia kondisaun ka limitasaun ne'ebe kada pesoa infrenta.

Nune'e termus sira ne'ebe Ia merese atu koloka ba ema ho defisiensia no diak liu politiku sira la bele utiliza iha kampania eleitoral hanesan la normal, alezadu, matan at ou delek, tilun diuk, bulak, mirin, ain at, no Liman at.

Nia informa,  Linguajen hirak ne'ebe Ia dignu ne'e prejudikasaun bo'ot ida ba sentimentu ema ho defisiensia nian hanesan ema umanu, tamba ne'e hahu husi ita bo'ot sira ema politiku sira tenke utiilza linguajen ida ne'ebe valoriza ema hanesan umanu ida hanesan mos ita bo'ot sira.

Ba Providoria Direitu Humanus no Justisa (PDHJ)  Atu kontinua prosesu tuir dalan legal sira wainhira detekta iregularidade, krime eleitoral no violasaun ba direitu humanus liuliu direitu ema ho defisiennsia nian hodi partisipa iha eleisaun.

 "Ikus liu ba entidade hotu, mai ita partisipa eleisaun parlamentar iha loron 21 Maio 2023 no Timor-Leste tenke garante eleisaun ida justu, inkluzivu, seguru ba ema hotu," tenik nia.

Rate this item
(0 votes)
Last modified on Segunda, 24 Abril 2023 17:30

Independente Digital TV