“Ha’u dehan marka ístoriku, maske seidauk hetan promulgasaun husi Prezidente Repúblika atu sai duni lei, maibé foin primeiraves iha restaurasaun independensia Timor-Leste, atu iha duni produtu ida ne’ebé especial, mais kompletu no aprazente ho medidas espesiais no estraordinária, preventivas no despretivas nu’udar instrumentu sira ne’ebé mak importante sira luta hasoru korrupsaun. Lei ne’ebé mak aprova inisiativa Parlamentu Nasionál rasik,” dehan Aniceto iha PN, Segunda (20/07).

Aniceto hatete, inisiativa ba luta kontra korrupsaun hahú iha lejislatura daruak, no iha lejislatura datoluk mosu inisiativa foun, maibé kadukadu hotu, hafoin inisiu lejislatura dahaat, grupu husi Bankada FRETILIN ho Partidu Demokratiku hola fali inisiativa hodi aprezenta fali projetu lei anti-korrupasaun.

Hafoin iha plenaria PN hetan aprovasaun iha jeneralidade, komisaun A halo diskusaun iha espesialidade durante tinan rua resin husi Dili ba Lau-Ata (Likisa)  husi Same mai Aisirimou-Aileu, no iha 20 Juñu konsege hetan aprovasaun finál globál.

“Ida ne’e hatudu katak, forsa politika hotu iha Parlamentu Nasionál, tantu husi opozisaun no Bankada sira governu nian, hotu-hotu iha hanoin ida de’it hodi luta  hasoru korrupsaun,” dehan nia.

Iha fatin hanesan, Vise Xefe Bankada FRETILIN Antoninho Bianco, louva hanoin balun ne’ebé mellora di’ak liu tán lei ne’e, maske lori tempu naruk.

“Agora lei ona, agora kestaun implementasaun tenke respeita lei hodi garante boa governasaun, tanba ne’e KAK tenke identifika frakeza ne’ebé mak iha, hakbiit aan hodi implementa lei ne’e,” dehan nia.

Tanba, tuir nia, bainhira iha implementasaun lei mak hotu-hotu taka informasaun, susar atu atinje boa governasaun.

Deputadu Bankada Partidu Demokratiku, Mariano Assanami Sabino orgullu ho lei MPKK ne’e tanba sei hametin liu tán konstrusaun estadu.

“Ita laos hein par kastigu Timor-oan ida, ita halo prevensaun hodi labele monu ba korrupsaun, tenke iha sistema hodi halo prevensaun,” dehan nia.

Entretantu, maske apoiu MPKK, maibé deputadu Bankada CNRT, Arão Noé de Jesus Amaral, preokupa tanba maioria artigu iha MPKK transfere husi Kódigu Penál.

“Krime iha de’it artigu rua ka tolu de’it mak hamosu tán iha esbosu ne’e, artigu barak liu mak deklarasaun bens kuaze 70 artigu, artigu sira ne’e barak liu estabelese tiha ona iha Kodigu Penál. Tanba ne’e mak ha’u dehan katak lei ne’e aumenta de’it katak artigu rua ka tolu mak foun, maibé restu ne’e ita transfere de’it,” dehan nia.

Nia hatutan, ho aprovasaun lei ne’e presiza tau orsamentu boot ba  Komisaun Anti Korrupsaun (KAK) iha 2020 no 2021 nune’e bele kria divizaun hodi halo rejistu ba bens.

Deputadu ne’e dehan mós, presiza kria reprezentante KAK iha kada munisípiu atu bele akompaña rejistu bens iha munisípiu sira.

Vise Xefe Bankada CNRT, Deputadu Patrocínio Fernandes dos Reis afirma, artigu sira iha MPKK la’os buat foun tanba foti artigu sira husi kodigu penal.

“Ita foti husi Kodigu Penál hodi tau iha lei ida ne’e, fraude konstrusaun mak buat foun iha lei no lei foun ita tau mak medida prevensaun iha lei ne’e,” dehan nia.

Maske nune’e, nia dehan, Bankada CNRT fó korajen ba implementadór sira hanesan KAK ne’ebé durante ne’e laiha nehan.

“Bankada CNRT hanoin katak lei ne’e tama ein vigór KAK labele halo milagre, maibé presiza investimentu boot husi estadu ba KAK nune’e ita bele alkansa kombate korrupsaun,” dehan nia.