Durante ne’e, mosu preokupasaun balun husi sosiadade sivil kona-ba Kalbuadi ne’ebé “lakon derrepente”. Sosiadade Sivil balun, hanesan Asia Justice and Rights (AJAR) lamenta tanba konsidera MP husik de’it Kalbuadi ba rai li’ur.

Ba kestaun ne’e, Prokuradór Jeral Repúblika (PJR) José da Costa Ximenes hatete, MP laiha koñesimentu ba Kalbuadi atu ba rai li’ur.

Tuir nia, MP foin simu justifikasaun kona-ba Kalbuadi ba rai li’ur bainhira Sekjer CNRT ne’e iha ona Australia.

“Felizmente bainhira ami simu  Kalbuadi Lay ninia justifikasaun nia iha tiha estranjeiru mak halo justifikasaun mai,” dehan PJR José ba jornalista sira hafoin enkontru mensal ho Prezidente Repúblika Franciso Guterres Lu Olo iha palasiu prezidensial Nicolau Lobato, Bairo-pite, Segunda (29/06).

Nia afirma, molok ba estranjeiru, Kalbuadi la fó informasaun ba MP.

“Iha tiha estranjeiru mak iha fali justifikasaun ida mai, ne’ebé agora dadaun (Kalbuadi) iha Australia. Agora dadaun ami-nia ekipa Prokuardór titular ho prosesu ida ne’e, ánaliza situasaun ida ne’e,” dehan PJR José.

Entretantu, tuir informasaun molok Timor-Leste taka nia odamatan ba mundu tanba pandemia Corona Virus Deasses 2019 (Covid-19), Kalbuadi Lay semo ona ba rai li’ur hodi hala’o tratamentu saúde.

Tuir informasaun, ema importante iha CNRT ne’e ba halo tratamentu iha Melbourne, Australia.

Diretór Ezekutivu AJAR Luis Sampaio dehan, bainhira ema ida ne’ebé hetan TIR atu ba rai li’ur hodi halo tratamentu saúde, MP tenke konfirma duni ema ne’e ninia estadu mediku katak nia moras duni ka lae.

“Tanba sa mak nia (Kalbuadi) bele sai ba rai li’ur, serake tebes duni ka lae ba halo tratamentu saude,” dehan Luis ba jornalista INDEPENDENTE via telephone, Tersa (16/06).

Diretór Ezekutivu ne’e tauk esperensia sira ne’ebé akontese ona iha tempu kotuk akontese fila fali.

“Ita iha esperensia ba korruptor sira halai sai ba rai li’ur. Primeiro, Emilia Pires. Segundo Tiago Guerras ho nia fen Chan Fon-Fon,” dehan nia.

Tuir nia, loloos MP labele ho fasil fó lisensa ba Kalbuadi sai ba rai li’ur tanba, molok ne’e Kalbuadi hatudu ona indikasaun balun katak nia mafia ida.

“Uluk  nia iha ona indikasaun katak nia ne’e ema mafia ida. Tanba iha momentu kuandu polisia atu ba kaer, nia halai ba iha parlamentu hodi sai deputadu par subar an iha imunidade.”

“Agora, tanba saida mak prokuradór la seriu ba kazu ida ne’e, kazu koropsaun ne’e nia modura penal ne’e boot liu tinan rua, loloos ne’e Ministériu Públiku ba kaer kedas,” dehan nia.

Tan ne’e, nia afirma, Kalbuadi ninia viajen ba rai li’ur hatudu katak MP fraku no la seriu.

“Tanba sira fraku ne’e mak ema korruptor sira halai lakon hotu,” dehan nia.

Molok ne’e, Kalbuadi nia defeza, Fernando Carvalho hatete, Kalbuadi daudaun ne’e iha hela Melbourne, Australia tanba asuntu saude.

“Nia intensaun ba ne’e ba semana ida ka rua nia fila-fali mai Timor, tanba  agora dadaun ne’e nia sei iha prosesu TIR nia laran, kuandu iha dentro prazu (loron) 14 nia laran, nia bele husu lisensa ba MP,” dehan nia.

Maibé, nia dehan, hafoin to’o iha Australia pandemia Covid-19 hahú mosu no nasaun barak, inklui Australia no Timor-Leste, deside taka fonteira ho nune’e difikulta nia fila mai TL.

Nia esplika, ninia kliente la presiza autorizasaun husi MP bainhira hakarak sai ba rai li’ur, importante labele liu loron 14.

“Ha’u rasik nu’udar defeza halo karta ida, kuandu nia (Kalbuadi) fila husi Australia nia bele ba presta deklarasaun iha Ministériu Públiku,” dehan nia.

Entretantu, Kalbuadi hetan TIR husi tribunal tanba deskonfia komete kazu partisipasaun ekonomia no negosiu, brankamentus kapitais, no burla agravadu.