Xefe Estadu liu husi ninia diskursu iha pose ba Ministru Defeza, Filomenu Paixão hateten, pose dahuluk iha 22 Juñu liubá, Taur Matan Ruak no mós ba membru governu rua nulu resin hitu inklui mós Xanana Gusmão Alfredo Pires maibé, sira na’in rua la marka prezensa.
“Sira na’in rua la mosu iha serimónia tomada-de-pose ne’ebé ha’u prezide iha Palásiu Lahane, ne’e la tama iha ha’u nia responsabilidade ka kompeténsia konstitusionál, nu’udar Prezidente Repúblika”, dehan PR Lú-Olo, iha Palásiu Prezidente Bairru-Pité, horisehik.
Xefe Estadu esplika, Kay Rala Xanana Gusmão nu’udar Ministru Estadu Konselleiru ba Primeiru Ministru no Ministru Planeamentu no Investimentu Estratéjiku, Alfredo Pires, Ministru Petróleu Rekursu no Minerais, Rogério Araújo Mendonça, Sekretáriu Estadu Peska. Maski nune’e, Primeiru Ministru, fó hatene ofisialmente katak maluk na’in tolu, proposta ba VIII governu, sei la mai simu pose tanba razaun polítika. Tanba ne’e, maka Ministru Defeza de’it maka simu pose.
Prezidente Repúblika nu’udar guardiaun ba Konstituisaun no tenke foti desizaun tuir Konstituisaun haruka. Desizaun sira ne’ebé Xefe Estadu foti iha forsa no valór. Tanba Prezidente Repúblika foti tuir Konstituisaun haruka no tuir duni kompromisu ne'ebé hato’o ona katak sei sai presidente ba hotu-hotu.
“Iha 20 Maiu 2017, ha’ u jura katak ha’u sei kumpre no sei haruka kumpre Konstituisaun no bainhira ha’u simu pose, ha’u mós hato’o ha’u nia kompromisu atu sai Prezidente hothotu nian no ba hothotu, ba órgaun soberania hothotu no ba ita-nia povu doben. Ohin, ha’u hatete dala ida tan, katak ha’u sei kaer nafatin ha’u nia kompromisu ida ne’e to’o mandatu nia rohan, iha 2022”, tenik Lú-Olo.
Entretantu kona-ba Xefe Estadu ninia relasaun ho órgaun soberania sira seluk, kumpre to’o agora no sei kontinua prinsípiu separasaun no interdependénsia podér. Órgaun soberania ida-idak iha ninia knaar keta-ketak maibé iha relasaun ba malu. Labele hasees husi prinsípiu ne’e tanba tama iha Konstituisaun.
Portantu nomeasaun membru ba VIII Governu Konstitusionál, Xefe Estadu kontinua kaer metin prinsípiu ne’e no hakarak tebe-tebes katak instituisaun sira funsiona ho di’ak atu ta’u matan ba hothotu nia moris di’ak.
