Iha eleisaun antesipada 2017, partidu CNRT hetan kadeira 22, Partidu Libertasaun Popular (PLP) kadeira ualu (8), no KHUNTO kadeira lima (5), deside hodi forma bloku ida ne’ebé hanaran AMP.
Bloku ne’e hetan fiar husi Prezidente Repúblika Francisco Guterres Lu Olo hodi forma governu no ikus mai governu AMP mós moris.
Maibé problema hahú mosu bainhira PR Lu Olo deside hodi pendente membru governu na’in sia (9), na’in hitu (7) husi númeru ne’e mai husi partidu CNRT, ne’ebé automatikamente la simu pose iha 22 Juñu 2018.
Ho realidade ne’e, partidu CNRT ne’ebé iha kadeira barak liu kompara ho partidu rua seluk sente aan sai minoria.
“Ami-nia ema na’in hitu (7) la hetan pose ne’e fó impaktu mai partidu tanba ami-nia ema iha governu laiha ona, tanba dehan kandidatu membru governu (husi CNRT) sira ne’e komete irregularidade”, dehan Prezidente Bankada CNRT Duarte Nunes iha Parlamentu Nasionál, Segunda (29/04).
Duarte hatete, durante ne’e ema barak akuza partidu CNRT nia ema mesak korruptu to’o Xefe Estadu mós la fó pose ba membru CNRT ne’ebé kandidata aan ba membru governu.
Bainhira akuza ema ida dehan koruptu, Duarte dehan, tenke hatudu faktus, labele koli’a de’it.
“Durante tinan 10 CNRT nia membru governu see-see mak na’ok ona saida, no CNRT nia kuadru na’in hira mak tama ona komarka?,” nia husu.
Karik, tuir nia, durante ne’e ema balun la gosta CNRT tanba ne’e maske CNRT halo buat di’ak maibé sira dehan la di’ak.
“Maun boot Xanana Gusmão koali’a katak partidu CNRT sakrifika aan (mengorbankan diri) ne’e tanba durante ne’e ema sempre akuza hela de’it partidu hodi igrnora tiha saida mak durante ne’e CNRT halo, maibé realidade povu komesa sente benefisiu husi dezenvolvimentu ne’ebé durante ne’e la’o,” katak nia.
Molok ne’e, Prezidente Partidu CNRT, Kay Rala Xanana Gusmão orienta ba partidu CNRT atu realiza kongresu estraordinaria iha tempu badak hodi define sira-nia estratejia politika ba futuru.
Deklarasaun husi Xanana ne’e relasiona ho partidu CNRT ne’ebé sente sai ‘vitima’ iha prosesu politika estadu Timor Leste iha impase politika no mós akuzadu nu’udar partidu korruptór.
Liu husi aniversariu partidu ba dala 12, Xanana deklara, Partidu CNRT sakrifika aan iha formasaun AMP. Tanba ne’e, husu ba kuadru no militante hotu-hotu atu debate didi’ak kona-ba futuru partidu nian.
“Partidu bele simu mengorbankan diri, ha’u sente katak imi mós sente buat ida ne’e, no imi mós lakohi buat ida ne’e,” dehan nia,liuhusi mensajen gravadu ba selebrasaun aniversariu partidu ba dala 12, iha Sede CNRT, Bairru Grilos, Sábadu (27/4).
Haree ba situasaunpolitika rai laran, Prezidente CNRT oriente kuadru partidu nian atu halo kongresu estraorinariu ida iha kualker tempu hodi hasai desisaun estratjika balun ba futuru CNRT nian.
“Partidu CNRT sei halo kongresu estraordinariu iha kualker loron, bele semana oin, fulan ka tinan oin hodi hasai desizaun estratejika,” dehan Xanana.
Kongresu ne’e atu deskute asaun importate hotu hodi solusiona problema membru governu pendente hodi asegura formasaun governu AMP ba tinan lima.
Iha tinan ida nia-laran, Xanana dehan, situasaun politika ne’ebé konfuzu tebes tanba Estadu sei iha kondisaun frazil. Ko’alia Estadu ne’e ko’alia ba instituisaun Estadu tomak husi Prezidente Repúblika, Parlamentu Nasionál, Governu no Tribunál sira.
“Partidu CNRT tenke halo reflesaun didi’ak kona-ba asuntu ne’e tanba afeta dadauk moris Estadu nian no kait ba nasaun no povu nia moris ,” dehan nia.
Nia husu ba kuadru no militante sira atu analiza kona-ba etika politika, manobra no intereseoioin inklui propaganda politika ne’ebé mosu dadaun ona. Hodi ba komprende ema ne’ebé kaer responsabilidade nia hanoin no hahalok politiku ne’ebé malorek hela.
Nia dehan, husi 2007 no 2017 iha mundasa boot ba ekonomia povu nia moris, buat sira ne’e mosu la’ós mosu derrepente, maibé husi ideia sira no asaun partidu CNRT nian.
Maski, CNRT halo buat balun di’ak, maibé Xanana dehan, buat sira ne’e hotu laiha folin tanba hanesan prova ida katak CNRT mak partidu korruptu no hatene na’ok osan Estadu nian hodi la lori dezenvolvimentu ba povu.
Iha tinan 2017 eleisaun rua tuir malu, Xanana dehan, durante kampaña fulan ida resin ne’e loron-loron rona de’it katak CNRT partidu korruptu no la hatene ukun, tan ne’e iha konferensia rasik CNRT deside sai oposizaun atu aprende hahalok di’ak husi partidu seluk nia.
Nia dehan,lisaun boot ne’e la hanesan esperesia boot ida ba partidu CNRT hodi la konsege hanoin klean no la buka sukat didi’ak saida mak bele akontese ba CNRT.
“Ohin loron akotese dadaun ona, tan ne’e CNRT tenke aprende hodi hadi’a ita nia aan rasik, aprende atu lalika fiar arbiru ba organizasaun seluk ka ba ema sese de’it ne’ebé hatudu dadauk hakarak aproveita de’it situasaun ba sira nia di’ak,” Xanana Sujere.
