Marilia Bernate Monteiro (35), defisiente ida ne’ebé moris mai ho kondisaun liman no ain parte karuk la funsiona. Maske enfrenta kondisaun ne’e, maibé moris tenke kontinua la’o ba oin, no nia mós tenke luta ho kuran ne’ebé nia iha hodi kontinua nia vida.

Iha uma-kiik ida ne’ebé Indonezia husik hela, Rumah Sangat Sederhana (RSS) iha area Pato, Lospalos, Munisipiu Lautem, Marilia hela.

Atu bele hetan osan hodi sustenta ninia nesesidade no ajuda atende nesesidade uma-laran, Marilia hala’o atividade negosiu, fa’an kanko. Iha baraka kiik ida ne’ebé harii iha uma oin, Marilia fa’an kanko ne’ebé nia sosa tutan husi negosiante seluk.

Bainhira kanko ne’ebé nia fa’an hotu, nia tenke la’o ba merkadu ho distansia kuaze kilometre 5 husi ninia hela fatin hodi bele sosa modo. Atividade negosiu iha merkadu Lospalos ne’ebé rame de’it iha kada Sabadu, iha loron seluk nia tenke la’o dook liu tan. Dala-barak nia tenke la’o to’o iha area Heler hodi bele hetan kanko ne’ebé ema kuda.

Heler hanesan area ne’ebé bee moris no agrikultór sira utuliza hodi kuda kanko no modo sira seluk.

Liman ida de’it no kondisaun ain ne’ebé ladun di’ak, Marilia enfrenta difikuldade atu lori modo ne’ebé nia sosa ona. Nia tenke husu ajuda ba nia alin sira ka ba ema seluk hodi hiit ba to’o iha nia uma.

"Dalaruma ha’u sosa modo barak iha merkadu entaun ha’u husu ajuda alin sira atu lori, tanba ha’u-nia liman karuk ne’e labele book an," dehan feto isin morena ne’e ho oin-midar.

Laiha sentimentu arepende ka hirus ne’ebé nia leno sai husi nia matan. Nia ho pasensia simu realidade ne’ebé nia iha. Kondisaun ne’ebé nia enfrenta la’os parede hodi satan nia hakat.

Dezde tinan 1999, Marlia hala’o ona atividade sosa no fa’an modo. Rendimentu ne’ebé kiik la hamate ninia espiritu.

Dala-ruma mosu iha ninia hanoin, imajinasaun ida karik ninia kondisaun fiziku normal hanesan ema seluk. La’os imajinasaun furak no aas, nia imajina de’it bele kaer aisuak hodi halo toos, kuda modo no aihoris oioin hodi bele ku’u no fa’an.

“Karik ha’u-nia nia liman mak di’ak hanesan ema seluk, ha’u bele halo toos rasik hodi kuda modo no ba fa’an,” dehan nia.

Molok ne’e, tuir Marilia, nia servisu iha Igreja São Paulo Lospalos, maibé tanba nia kondisaun no tenke la’o dook, nia deside hodi hala’o atividade negosiu. (Hakerek-nain: Constancio Vieira)