Entre Kandidata Feto Haat, Milena Hetan Segundu Lugar

By Saturnina da Costa Marsu 21, 2022 860
Kandidatu Prezidente Republika periode 2022-2027,numeru 7, Maria Helena Lopez de Jesus Pires. Foto: Dok/INDEPENDENTE. Kandidatu Prezidente Republika periode 2022-2027,numeru 7, Maria Helena Lopez de Jesus Pires. Foto: Dok/INDEPENDENTE.

DILI: Bazeia ba rezultadu eleisaun Prezidensial ne’ebé hala’o iha loron 19 fulan-Marsu 2022 hatudu, entre kandidata feto na’in haat, kandidata independente Maria Helena Lopez de Jesus Pires hetan segundu lugar ho total votus hamutuk 4,296.

Enkuantu, tuir dadus rejultadu provizoriu apuramentu Munisipiu 12/RAEOA/Diaspora, ne’ebé Online INDEPENDENTE asesu, to’o tuku 12:30, (21/3), kandidata husi partidu KHUNTO ho númeru sorteiu 9, Armanda Berta dos Santos mak hetan votus barak liu ho total votus hamutuk 53,013.

Aleinde, tuir mai iha terseiru lugal kandidata Isabel da Costa Ferreira ho total votus hamutuk 3.761, no ikus kandidata Angela Freitas ho total votus hamutuk 655.

Entretantu, kandidata independente  Milena Pires, iha tinan 1995, Milena Pires nia kaben, Zacarias Albano da Costa, hetan fiar hodi reprezenta CNRT iha Parlamentu Europa iha Bruxellas no akompaña nia kaben hela iha Bruxellas.

Susesu ida husi sira-nia misaun iha Bruxellas mak sira konsege konvense membrus Parlamentu Nasional Beljika nian hodi adopta rezolusaun ida ne’ebé kondena violasaun direitus umanus iha Timor-Leste.

Milena mós hasoru Special Rapporteur husi ONU ba violensia kontra feto, no fasilita feto maluk sira husi Timor-Leste ba Londres hodi fó sasin kona-ba violasaun direitu umanus, espesialmente violasaun kontra feto iha tinan 1997.

Bainhira mosu mudansa politika ne’ebé akontese iha Indonezia iha 1999 ne’ebé loke dalan ba Timor-Leste ninia ukun rasik aan, Milena Pires mós ativu iha prosesu tranzisaun nian. Nia partisipa iha Konferensia Dare II iha Jakarta, no hola parte iha Misaun Observador ba prosesu Konsulta Popular ne’ebe organiza husi UNAMET iha Agostu 1999.

Iha tinan 1998 to’o 2000 nia servisu ho Catholic Institute for International Relation (CIIR), no suporta Kongresu Feto dahuluk, hafoin Timor-Leste ukun rasik-an.

Iha periodu tranzisaun husi tinan 2000 to’o 2002 ne’ebé administra husi ONU, Milena hola papel hanesan ativista direitu feto liu husi kanal oioin.

Nia hetan fiar hodi reprezenta Feto iha Konsellu Konsultivu Nasional – National Consultative Council (NCC) – ne’ebe UNTAET mak estabelese iha tinan 2000, nuudar orgaun konsultivu ida ba Reprezentante Espesial Sekretariu Jeral ONU nian iha Timor, Sergio Viera de Melo.

Milena sai Vise Prezidente ba NCC ne’ebe lidera husi Xanana Gusmão nu’udar Prezidente. Iha NCC, nia luta kedan kona-ba introdusaun sistema quota ba reprezentasaun feto nian iha eleisaun ba Assembleia Konstituinte.

Nia kontinua kontribui ba prosesu dezenvolvimentu sosial no politika Timor-Leste nian, iha periodu pos-independensia. Entre kna’ar importante oioin, ida signifikante liu mak Milena eleitu nu’udar membru Assembleia Konstituante hodi hakerek konstituisaun Timor-Leste nian husi tinan 2000 to’o 2001.

Iha Assembleia Konstituante no prosesu hakerek konstituisaun Timor nian, Milena hola papel kritiku hodi kontribui ativu ba asegura direitu ba protesaun feto no labarik sira nian, no prinsipiu xave estadu direitu demokratiku Timor-Leste nian.

Milena kontinua ho knaar nu’udar membru Parlamentu Nasional bainhira Assembleia Konstituante transforma ba Parlamentu Nasional iha tinan 2001 iha primeira lejislatura.

Durante IV Governu Konstitusional, Milena servisu hamutuk ho Vise Priemeiru Ministru no mós ho Ministru Komersiu no Industria hodi organiza Forum Ekonomiku CPLP nian ba da-uluk.

Iha 2012, Milena nu’udar kandidata husi Timor-Leste sai peritu eleitu husi membru estadu sira iha ONU ba Komittee CEDAW. Komite ne’e kompostu husi membrus hamutuk 23 ne’ebé tau-matan ba Estadu membru nia implementasaun ba Konvesaun atu halakon forma diskriminsaun oioin kontra feto. CEDAW halibur ema peritus ho estatutu moral no kompetensia áas no ho koñesimentu kle’an.

Komite iha mandatu espesifiku mak atu tau-matan ba progresu ba feto ne’ebé mak membru estadu sira kobre. Sira mós halo rekomendasaun ba asuntu sira ne’ebé afeta ba feto; iha ne’ebé estadu membru sira presiza tau atensaun tan. Durante nia mandatu mós, konsege organiza konferensia internasional ne’ebé foka ba asuntu Trafiku Umanu iha Timor-Leste.

Ikus liu, Milena hetan nomeasaun nu’udar Embaixadora, reprezentante permanente hodi lidera Misaun Permanente Timor-Leste nian iha ONU husi tinan 2015 - 2020.

Milena mós lidera esforsu diplomatiku atu g7+ hetan estatutu observadór iha ONU. Ikus, ho Milena nia esforsu Timor-Leste sai uma-na’in ba konferensia internasional SDG-16+ Forum iha tinan 2018.

Milena Pires, hamutuk ho reprezentante Repúblika Cheka hetan nomeasaun husi Prezidente Assembleia Jeral ONU atu halo dialogu ho Estadu Membru kona-ba Assembleia Jeral no ECOSOC nian fokus iha Ajenda 2030. Ninia rezultadu mak adopta rezolusaun ida ne’ebé haree kona-ba medidas konkretas mak Assembleia Jeral no ECOSOC presiza halo hodi bele fasilita estadu membru atu atinze metas dezenvolvimentu 2030.

Ho esperiensia hirak ne’ebé Milena Pires iha, no ho ninia kontribuisaun ba luta ukun rasik aan no ba dezenvolvimentu Timor-Leste nian dezde 1999, Timor-oan ida di’ak no ativu tebes iha sosiedade Timor-Leste, Milena merese mós atu lidera estadu Timor-Leste nu’udar Xefe Estadu.

Rate this item
(0 votes)
Last modified on Segunda, 21 Marsu 2022 15:17

Independente Digital TV