“Agora dadaun seidauk iha dadus ba tinan 2020 nian maibé to’o iha fulan Dezembru 2019 ne’e Komisaun Nasional Kombate HIV/SIDA rejista ema na’in 1.110 mak afeita no na’in 136 mak mate,” informa Daniel iha nia knar-fatin, Lurumata, Kuarta (22/07).

Dadus ne’e, Daniel hatete, KNKS hetan liu husi kordenasaun ho Ministériu Saúde no ospital sira.

Maske númeru ne’e boot ona, maibé nia deskonfia, númeru ema ne’ebé pozitivu HIV/SIDA bele boot liu ida ne’e, tanba iha ema balun ne’ebé pozitivu, to’o ohin loron subar an no lakohi halo tratamentu.

Maske nune’e, tuir nia, iha tinan tolu ikus, progresu ema ne’ebé iha sintomas HIV/SIDA no hakbesik an ba fasilidade saúde sira hodi halo teste ba HIV/SIDA hahú barak ona.

“Maibé iha tinan 2000 to’o 2013 ne’e ema moe ba halo teste, tanba ne’e kazu barak maibé ita la hatene. Ikus-ikus ne’e serbisu maka’as husi Komisaun Nasional no média sira partilla informasaun barak entaun konsensializa ema barak tan, ne’ebé ema barak halo teste. Tanba ne’e ema ne’ebé mak halo teste nia rezultadu pozitivu bele tuir programa hemu aimoruk atu nune’e bele moris naruk.”

Bazeia ba dadus ne’ebé iha, nia esplika, HIV/SIDA iha Timor-Leste da’et maka’as, liu husi relasaun seksual.

“Iha Timor-Leste iha oportunidade atu kria kondisaun ba ema moris hamutuk (halo relasaun seksual-red) ne’e fasil loos, tanba otel sira (aluga kuartu) oras 1 ka 2 nian mós iha,” dehan nia.

2020, Sosializasaun Paradu

Tama iha tinan 2020, atividade sosializasaun husi KNKS paradu tanba laiha orsamentu hodi apoiu atividade refere.

“Atividade komisaun nian agora ne’e halo preparasaun de’it, tanba orsamentu DOT laiha oportunidade atu implementa programa ne’e, duodésimu ne’e sai dala-ruma fulan ikus foin sai, entaun labele uza fulan ida ne’e to’o fali fulan oin, ne’e tanba regras duodésimu nian. Tanba ne’e susar loos, regras ne’ebé mak husi duodésimu nian ne’e limita tiha, entaun impedimentu boot ida ba sosializasaun no formasaun HIV/SIDA ba fatin hotu-hotu,” dehan Daniel.

Daniel espera katak, orsamentu jeral estadu 2020 bele sai lalais nune’e KNKS bele kontinua sira-nia atividade sosializasaun iha munisipiu sira, nune’e komunidade sira iha konsiensia hodi bele halo prevensaun ba HIV/SIDA.