Nia dehan, kestióna saida, sira hakarak debate parlamentu PR Horta prontu ba, la'ós tanba Xefe Estadu iha obrigasaun aprezenta konta ba sira.
"Ha'u mak prontu atu ba esplika situasaun internasionál, vantajen, desvantajen kompara ho tinan lima, sanulu liu ba Prezidente sira iha kotuk halo oinsá, halo saida maka rai ne'e, iha rai laran no iha mundu ne'e PR Horta prontu. Maneira fulan Setembru abertura sesaun lejislativa ha'u sei ko'alia naruk, ha'u prepara daudaun ona, ha'u nia diskursu ba fulan Setembru, komunikasaun ba nasaun," dehan PR Horta, iha Kantina Matak, Palasiu Prezidensial, Bairru-Pité, (20/06/24).
Antes ne'e, Parlamentu Nasional (PN) deside aprova ona pedidu asentamentu hodi autoriza Prezidente Republika (PR) Jose Ramos Horta hala'o vizita estadu ba nasaun Angola no Mocambique ho votus a-favor 35 kontra 10 abtensaun ida.
Maibé bankada Fretilin kestiona katak, Prezidente Republika (PR) Jose Ramos Horta durante nia mandatu vizita estadu bá rai-li'ur (estrajeiru) lubuk ida, gasta de'it osan, maibe rezultadu mamuk.
Deputadu Bankada Fretilin, Florentino Ximenes, hateten, Prezidente Republika ne'e la'o bebeik no vizita pur vizita de'it rezultadu mamuk los.
"Ein ves Prezidente Republika iha rai-laran para atu hare ita nia situasaun hodi bolu Membru Governu sira nia pose né'e atu husu situasaun sosial rai-laran nian la'e, maibe bá vizita hela de'it, gasta osan povu nian saugati bá bebeik, bá vizita de'it la halo buat ida", dehan nia.
Tuir nia, lolos Prezidente Republika tenke konsentra iha rai-laran, tanba problema iha rai-laran to'o agora Governu dadauk rezolve, oinsa mak PR bele ko'alia ho Governu buka solusaun.
"Ita hare inundasaun foin lalais iha Covalima, maibe ita-nia Prezidente Republika iha de'it aviaun leten. Ai-moruk iha hospital laiha Prezidente Republika nein hakarak atu hatene. Fos folin sa'e bá bebeik lakoi aviza bá Governu ne'e mak ita nia Prezidente Republika hatudu lolos katak, Prezidente Republika halo uma iha aviaun laran", nia lamenta.
Nune'e mos, Deputadu Bankada Fretilin, Joaquim dos Santos, hateten, desde mandatu to'o ohin loron Prezidente Republika Jose Ramos Horta nia viagem bá rai-liur mak barak liu.
"Ita rejista nia efeitus husi nia vizita ne'ebe hatudu Governu seidauk foti desizaun politiku ruma kona-ba rezultadu husi vizita sira ne'ebé mak gasta osan barak demais, entaun ha'u nia votus sei la a-favor", dehan nia.
Bá kestaun né'e, Prezidente Parlamentu Nasional (PPN) Maria Fernanda Lay, hateten, konstituisaun RDTL ne'ebe kria iha primeira lejislatura mak fo dalan bá Prezidente Republika hala'o nia vizita estadu bá rai-li'ur.
"Ne'ebé a unika maneira ita altera tiha de'it konstituisaun, klaru katak, agora ita nia pratika ne'e tanba preve ona iha konstituisaun. Porque ita kritika nein hadia, Orsamentu Prezidente Republika nian mos liu husi komisaun A koa de'it orsamentu. Ita kritika gasta osan barak ha'u la hatete nune'e, tanba konstituisaun permite Prezidente Republika hala'o nia papel", katak nia.
Tan né'e negosiasaun hira no rezultadu hira, no relatoriu Prezidente Republika nian esta na bibleoteka, ne'ebé bá hotu bele bá le'e. Ne'ebé rezultadu laiha, no fim mandatu Prezidente Republika nian mak ita sei halo kontas atu hili ka hili né'e povu mak sei hili.
"Ne'ebé votus hitu (7) de'it mos nia bá nafatin, tanba votu a-favor", nia hateten.
Entretantu, Prezidente Republika hato'o pedidu asentamentu bá Parlamentu Nasional (PN) hodi hala'o vizita estadu bá nasaun Mocambique hahu husi loron 04 to'o 07 Jullu 2024, no Vizita bá Angola hahu husi loron 08 to'o 10 Jullu 2024.
