Regalias ne’ebé La Merese ba Reprezentante Povu Featured

By Cristina Ximenes Setembru 06, 2023 859
Peskizadór AJAR, Inocencio de Jesus Xavier. Foto:Dok/INDEPENDENTE. Peskizadór AJAR, Inocencio de Jesus Xavier. Foto:Dok/INDEPENDENTE.

DILI: Maske lei mak hatuur regalias ba membru Parlamentu Nasionál sira, maibé haree ba realidade Timor Leste nian, nu’udar ema ne’ebé povu fó fiar atu reprezentante sira, la merese atu hetan regalias hirak ne’e.

Organizasaun naun governamental Asia Justice And Rights (AJAR) kontra regalias ne’ebé lei atribui ba deputadu sira iha Parlamentu Nasionál.

"Deputadu sira la merese regalias oioin tanba ita osan selu salariu, halo dezenvolvimentu, buat oioin ne'e mai husi fonte ida de'it,” dehan Peskizadór AJAR, Inocencio de Jesus Xavier, ba jornalista INDEPENDENTE, Tersa (05/09).

Tuir nia, di’ak liu osan ne’ebé aloka ba regalias ne’e uza ba investimentu produtivu sira, hasa'e reseita produsaun agrikola, hadia ekonómia familiár, insentivu ba toos-nain sira, no mobiliza setór kooperativa sira hodi bele kontribui ba reseita doméstika.

“Se osan ne’ebé iha la tau ba setór produtivu, ne'e sei kontribui ba inflasaun no krize umanitáriu iha futuru.”

Tuir nia, se deputadu sira ne’e reprezenta duni povu, sira labele foti osan estadu nian ne'e hodi fahe ba malu.

“Estadu ida ne'e labele vale de'it ba deputadu sira na'in 65, estadu ida ne'e konta ho ema ain tanan sira, ema la eskola sira, no oan sira-nia futuru. Entaun sira simu tiha ona osan ne'ebé boot, la presiza tan buat sira seluk,” dehan Inocencio.

Molok ne’e, Diretór Rekursu Humanus Parlamentu Nasionál, Hélio Leite Mangalhães hato’o kestaun ne’e bainhira sai orador iha ambitu  akollamentu ba deputadu foun kona-ba Servisus Sekretariadu Parlamentu Nasional nian ho tema “O Forma de Efetivição dos Direitos dos Deputados”.

Hélio hatete, iha estatutu renumeratoriu ninian ne’ebé mak regula tuir lei númeru 14/2009 ne’e hatur kedas diferensia entre kargu politiku sira ho kargu baibain.

“Entaun atu dehan de’it katak ne’ebé mak konsidera hanesan politiku iha pais ida ne’e mak Prezidente Republika, Membru Governu no deputadu sira. Entaun ida ne’e mak hatuur hodi fó regalias no direitu ba renumerasaun sira ba kargu tolu ne’e,” informa nia iha PN, Segunda (04/09).

Ba renumerasaun mensal, nia hatete, Prezidente PN foti 90% husi Prezidente Republika.

“Ida seluk mak abonu mensal ba iha Prezidente Parlamentu nian, nia foti 100% husi renumerasaun mensal, entaun signifika katak bainhira nia hetan renumerasaun mensal $2.250, nia abonu mensal iha mós $2.250, entaun nia aplika tuir ba hanesan vise Prezidente parlamentu sira 80%.”

Ba Sekretária Meza, Vise Sekretária Meza, Prezidente Komisaun, vise Prezidente, Sekretáriu, Prezidente Bankada, Vise bankada no deputadu ne’ebé laiha kargu, ninia persentazen 75%.

Iha tan diferensia seluk ne’ebé bolu abonu mensal ba iha reprezentasaun ninian, Prezidente Komisaun no Prezidente Bankada 80%, Vise Prezidente Komisaun no Vise Prezidente Bankada 75%. Sekretariu  Komisaun 70% no deputadu ne’ebé laiha kargu 65%.

Aleinde ne’e, nia hatutan, iha mós atribuisaun subsidiu ba deputadu sira, hanesan subsidiu alojamentu, subsidiu apoiu politiku no subsidiu sira seluk.

“Alojamentu subsidiu $450, ne’ebé transfere fulan-fulan inklui ho salariu mensal. Ida seluk mak subsidiu ba iha kombustivel ninian total $350, ida ne’e mós transfere mensal. Ida seluk mak subsidiu ba komunikasaun ninian $300, ida ne’e transfere salariu mensal.”

Iha mós subsidiu ba saúde ho total rihun $8 ba tinan ida. Subsidiu ne’e sei fahe ba fulan 12, signifika kada fulan deputadu ida simu $600 resin.

Subsidiu seluk tan mak subsidiu por morte ho valor $2.500 to’o $4.00.

“Rihun $4 karik iha deputadu A ka B mak fila ba mundu seluk. Se karik familia ruma husi deputadu hanesan inan, aman, oan rasik, nia sei iha direitu atu apoiu funebre ninian $2.500,” dehan nia.

Aleinde subsidiu hirak ne’e, iha mós subsidiu apoiu politiku ho valor $3.350 ne’ebé transfere ba kada bankada kada fulan.

Rate this item
(0 votes)
Last modified on Kinta, 07 Setembru 2023 09:30

Independente Digital TV

Tuir ami iha Twitter

Kalendariu Notisia

« October 2024 »
Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
  1 2 3 4 5 6
7 8 9 10 11 12 13
14 15 16 17 18 19 20
21 22 23 24 25 26 27
28 29 30 31