Portavoz Komando Jeral PNTL, Superintendente Xefe, Arnaldo Araujo hatete, karta notifikasaun hasoru redasaun Jornal INDEPENDENTE ho objetivu atu husu Xefe Redasaun ho Jornalista hodi halo deklarasaun ba Servisu Investigasaun Kriminal Nasionál (SIKN) kona-ba notisia ne’ebé públika ona.
“Notifikasaun ne’e bolu sira mai hodi fortifika de’it informasaun saida mak jornalista hakerek iha titulu jornal nian, dala ida tan laos atu kriminaliza, husu ba jornalista sira atu mai kumpri de’it notifikasaun ne'e hodi fó de’it informasaun, mak ne'e de’it hotu ona,” dehan Arnaldo ba liu husi konferensia imprensa iha Kuartel Jeral PNTL, Kaikoli, Kuarta (26/10).
Hatan kona-ba pozisaun husi media INDEPENDENTE hodi la kumpre notifikasaun husi SIKN, nia dehan, ida ne’e Komando Jeral PNTL mak hatene.
“Karik jornalista sira la mai, ne'e Komandu Jeral mak hatene, ha'u hanesan Portavoz hodi fó hatene de’it saida mak nia hato'o no kona-ba mantein nafatin karta notifikasaun ida ne'e mak ohin ha'u hatete ba ita-boot sira katak notifika ida ne'e husu ba ita, sidadun hotu-hotu, atu mai kumpri hodi fortifika ka klarifika de’it notifikasaun ne'ebé mak fó ona ba jornalista INDEPENDENTE.”
“Ha'u hanoin iha xamada notifikasaun ne'e sira mós tau data hodi mai fó nia deklarasaun no testamuña, agora fila fali ba jornalista nia etika hodi fó de’it nia deklarasaun tuir buat ne'ebé mak Komandante Jeral koalia ona,” dehan nia.
Molok ne’e, Komandante Jeral PNTL, Komisariu Faustino da Costa hatete, notifikasaun ne’e buat simples ida tanba atu husu de’it klarifikasaun husi Xefe Redasaun no jornalista kona-ba notisia ne’ebé públika ona.
“Notifikasaun ne’e buat simples ida atu sira mai deklara no klarifika de’it informasuan ne’ebé mak sira publika ne’e laos indikasaun ba krime ida, par so konfirma ida ne’e de’it,” dehan Komisariu Faustino ba jornalista jornal INDEPENDENTE via telefone, Segunda (24/10).
Bainhira jornalista hakarak husu tan kona-ba kodigu penal ne’ebé uza iha karta notifikasaun ne’e, Komisariu Faustino hatete, atu detail liu kontaktu ho Komandante Jeral Daruak.
“Mais ha’u hanoin ke mais detailu na’in hira bele konfirma ho Segundo (Komandante) tanba ha’u hetan informasaun despaisu ne’e husi Segundo Komandante Jeral,” dehan Komisariu Faustino.
Ba kestaun ne’e, Xefe Redasaun Jornal INDEPENDENTE, Jorgino dos Santos kestiona, bainhira PNTL hakarak hetan klarifikasaun ba notisia ne’ebé media ida públika nia dalan mak uza Lei Komunikasaun Sosial.
“Se hakarak atu hetan klarifikasaun tanba sa mak SIKN-PNTL hato’o notifikasaun no uza Kodigu Penal? Se sira hakarak atu ami klarifika tenke uza Direitu Resposta no Retifikasaun ne’ebé hakerek iha Lei Komunikasaun Sosial,” dehan nia.
Tan ne’e, Jorgino hatutan, Jornal INDEPENDENTE foti ona pozisaun hodi la kumpre notifikasaun ne’ebé SIKN hato’o.
Iha fatin ketak, Jurista Timor-oan, Padre Julio Crispin hatete, instituisaun estadu ne’ebé hato’o notifikasaun hodi kriminaliza obra jurnalistiku ne’e la hatene papel servisu enkuadramentu juridiku no aplikasaun lei.
“Se instituisaun sira ne’e notifika media ida hodi ba hasoru, prontu, maibé la’os atu kriminaliza, la’os atu aplika fali Kodigu Penal hodi ameasa media ka jornalista ida, ida ne’e labele,” dehan Amu Crispin via telefone, Segunda (24/10).
Tuir nia, bainhira iha violasaun ba servisu jornalizmu ne’ebé afeta gravamente ema ruma nia direitu pernosalidade, iha dalan hodi konjuga Kodigu Penal no Lei Komunikasaun Sosial atu fó atensaun.
Maibé, se la viola Lei Penal no viola ondolojika jornalistiku ninian, tenke uza Lei Kounikasaun Sosial, .
“Sira tenke halo verifikasuan uluk ba lei jornalismu nian ka lei komunikasaun nian hafoin anexa ba kazu saída foin bele halo notifikasaun, maibé se bainhira jornalista ida halo notisia ofende ba individu ida, Servisu Investigasaun Kriminal sira bele uza Lei Kodigu Penal hodi prosesu investigasaun,” dehan nia.
Iha sorin seluk, Konsileiru Konsellu Inprensa (KI), Otelio Ote hatete, karta notifikasaun ne’e direitu konstitusional instituisaun polisia, maibé polisia mós presiza hatene kona-ba Lei ne'ebe regula meius komunikasaun sosial.
“Presiza mós hatene kona-ba instituisaun saída tuir lei mak iha poder atu simu keixa kona-ba produtu jornalistiku kestionavel no atu sai mediador ba kazu produtu jornalistiku,” katak nia.
Tuir loloos, nia dehan, ema ne’ebé sente sai vitima ba notisia ne’ebé públika hato’o keisa ba KI la’os ba direta SIKN.
“Se hato’o ba KI, klaru sei jere problema ne’e tuir mekanismu ne'ebé vigora tuir lei komunikasaun sosial, tanba produtu jornalistiku jornalista labele hato’o responsabilidade jornalistiku ba instituisaun saida de’it, exeptu ba KI no Tribunal, binhira tribunal notifika atu hetan esplikasaun kona-ba kontiudu notisia,” dehan nia.
Nia hatutan, ema hotu iha direitu atu asesu ba lei no justisa, maibé presiza mós konsidera instituisaun estadu ne’ebé hetan mandadu atu rezolve tuir mekanizmu jornalistiku.
Hatan kona-ba Konsellu Imprensa ninia sosializasaun kona-ba Lei Komunikasaun Sosial ba instituisaun estadu nian to'o ona iha ne’ebé, Ote dehan, kuaze instituisaun defeza no seguransa hetan ona sensibilizasaun.
“Maibé buat hotu depende sensibilidade kada Komando iha instituisaun. Lei mós la bandu ema atu direitamente hato’o keixa ba tribunal ka ministeriu publiku sem liu husi KI, ne’e mak problema,” dehan nia.
