PM Xanana ladun kontente ho juramentu 7 Dezembru Featured

By Ekipa INDEPENDENTE Dezembru 08, 2023 1189
PM Xanana ladun kontente ho juramentu 7 Dezembru. Foto:Media GPM. PM Xanana ladun kontente ho juramentu 7 Dezembru. Foto:Media GPM.

DILI: Membru Polisia Nasionál Timor-Leste no Falintil Forsa Defeza Timor-Leste ne’ebé durante ne’e sai mós nu’udar membru husi grupu arte marsial no arte ritual halo ona juramentu hodi sai husi grupu refere.

Maske nune’e, iha juramentu ne’ebé hala’o iha 7 Dezembru ne’e, Primeiru Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão hato’o ninia lamentasaun.

Xefe Governu ne’e deklara ladun kontente bainhira haree polisia sira ne’ebé partisipa iha juramentu ninia oin, tanba balun la tama iha grupu arte marsial (GAM) no arte ritual (GAR), maibé mai jura hotu.

Tuir PM Xanana, iha Komandante PNTL munisipiu balun mak haruka membru ne’ebé la envolve iha GAM-GAR mai juramentu.

"Karik hanoin katak ha'u kontente tanba haree polísia barak iha ne'e? Ha'u tenke dehan katak ha'u ladun kontente. Ha'u ladun kontente tanba ohin ha'u la'o neneik-neneik haree imi idaidak nia oin, imi barak la pertense Arte Marsiais.”

“Ha'u mós hatene iha fatin balun Komandante iha Munisípiu ne’ebá haruka mak ita ne'ebé la'os arte marsiais. Arte Marsiais sira-nia membru polísia hela fali iha ne’ebá, ida ne'e sala," deklara Xanana iha ninia diskursu durante parada ba juramentu iha palasiu governu, Kinta (07/12).

Xanana afirma, maske membru sira ne’e jura husi dader to’o kalan, maibé nia sei la fiar tanba polisia sira ne’e sei bosok nia.

"Imi bele jura dader to'o kalan ha'u sei la fiar tanba imi sei bosok ha'u nafatin, ha'u ohin lao neneik hateke imi idaida nia oin, ha'u haree balun la'os (membru GAM-GAR).”

“Ha'u ohin haree hela, ha'u haree imi barak tebtebes, ha'u dehan balun kal atu mai dehan katak haree ba barak ne'e ita mobiliza aan, lalika bosok ha'u,” dehan nia.

Maske nune’e, Xanana hatete, serimonia juramentu ne’e nu'udar komprimisiu ida ba rai no ba estadu.

"Ohin imi halo imi-nia komprimisiu institusional ba Ministru Defeza no Ministru Interior, agora imi-nia komprimisiu hamutuk ho ha'u atu ba rai ida ne'e, atu ba povu ida ne'e, Polísia hahú husi Komandante to'o joven, ne'e duni lalikan buka oho malu, ne'e duni husu komandu polísia rasik rona, haluhan katak ha'u sei buka tuir nafatin, ha'u sei tuir nafatin imi, ha’u sei buka tuir haree imi-nia hahalok," deklara PM ne’e.

Ba GAM-GAR, Xanana fó ezemplu, iha Turiskai no Baukau, iha balun ne'ebé pertense ba grupu ida, entaun alunu sira tama hotu iha grupu.

“La hanorin materia, ba aprende fali seluk, saida mak ida ne'e? Iha Turiskai professor ida lori nia grupu ba asaltu fali populasaun husi grupu seluk, polísia mós husik de'it, saida mak ida ne'e? Signifika katak polísia ne'e mós pertense ba grupu professor ne'e nian.”

"Ne'e ita atu kria saida? Ne'e atu kria fahe malu iha ita-nia sosiedade, iha Dili buat barak akontese halakon tiha ita-nia valores kulturais no valores familia, ida ne'e mak problema boot ba ita," nia dehan.

Oan, PM Xanana dehan, sona fali aman, mane foun tuda no oho fali banin. Ida ne’e hatudu valor familia nian lakon tiha kedas tanba de'it arte marsiais.

“Aat liu mak atu sa'e sabuk ba jura ho bandeira Merah Putih (Indonezia), signifika katak bandeira Merah Putih mak komanda iha ulun.”

Bainhira ita nia Bandeira ne'ebé ema mate rihun atus 2 resin ne'e la vale. Ida ne'e mak ita hotu hamutuk iha ne'e hodi hakilar ba malu uitoan hodi dehan katak nu'udar Primeiru Ministru povu hasai ha'u buka fali Governu seluk dehan imi kontinua nafatin iha ne'e. Mais enkuantu Primeiru Ministru ha'u sei la permite husi Polísia no F-FDTL, ami sei buka tuir nafatin professores no funsionariu iha ne'ebé de'it, tanba imi halakon tiha valores ita nian rasik no valores familia," nia deklara.

Iha fatin hanesan, Xefe Estadu Maiór Jenerál (F-FDTL), Tanente Jenerál Domingos Raul ‘Falur Rate Laek’ hatete, membru F-FDTL sira ne’e idetifikadu envolve iha GAM-GAR mak tuir juramentu.

“Membru F-FDTL sira tuir juramentu ne’e ami identifikadu hotu ona, maibé sira ne’ebé subar aan la kumpre mak ita deteta fali ne’e sei prosesa fali sira, tanba sira la leal ba instituisaun ho estadu, ne’ebé sira labele subar tenke mai hatete ho onestidade, se subar mak deteta ne’e sei prosesu disiplinar ba sira, justisa komprova, gravidade kontra regra tenke hasai,” dehan Falur.

Komandante Jeral PNTL, Komisariu Jeral Polisia Henrique da Costa hatete, membru PNTL ne’ebé tuir juramentu iha palasiu governu hamutuk 1.500, maibé sira ne’ebé identifika envolve iha GAM-GAR hamutuk 282.

“Ita-nia PNTL ne’ebé ohin halo ona juramentu ne’e hamutuk 282, maibé hanesan ita dehan balun ne’ebé sei subar hela, ita sei forma ekipa ida ba munisipiu hotu atu organiza sira iha munisipiu halo juramentu ba sira ne’ebé ohin la partisipa, tanba ita-nia efetivu PNTL hamutuk 4.031, entaun hakarak halo juramentu ne’e atu hotu-hotu iha kumprimisu ida deit,” dehan nia.

Nia hatutan, iha tinan 2009 halo ona juramentu hanesan ne’e, maibé membru PNTL sira kontinua subar aan.

“Entaun ita prepera deklarasaun ida par PNTL hotu tenke asina no sei arkiva deklarasaun ne’e iha nia fixa pesoal PNTL, ba oin mak nia envolve tan iha GAM-GAR sei uza nia deklarasaun ne’ebé iha ne’e halo prosesu hasai nia, tanba iha juramentu nia nain mak deklara mesak, nafatin halo prosesu hasai,” informa nia.

Membru PNTL na’in 282 ne’ebé tuir juramentu ne’e inklui mós Komandante Jeral PNTL daruak, Komisariu Pedro Belo.

“Sim, juramentu ohin ne’e inklui mós Segundo Komadante Jeral, Komisariu Pedro Belo, ita hatene katak ita-nia Segundo Komandante Jeral PNTL partisipa halo juramentu hanesan iha tinan 2009 to’o 2013 no agora mós nia nafatin kumpre halo juramentu,” nia informa.

Entretantu, tuir dadus membru F-FDTL ne’ebé identifkka envolve GAM-GAR hamutuk 833 kompostu husi Kuartel Jeneral na’in 44, komponente Terrestre na’in 300, komponente Naval na’in 226, Sentru Intrusaun Komandante Nicolau Lobato na’in 75, Unidade Apoiu Servisu na’in 101, Polisia Militar na’in 48 no Unidade FALINTIL na’in 39.

Rate this item
(0 votes)

Independente Digital TV