MJ: Kaderneta Pasaporte sei to’o iha Inisiu Outubru Featured

By Agustino Gama Setembru 30, 2023 4294
Kaderneta Pasaporte. Foto:Google. Kaderneta Pasaporte. Foto:Google.

DILI: Hafoin mosu polemika kona-ba kaderneta pasaporte ne’ebé seidauk to’o iha Timor-Leste, Ministériu Justisa atualiza informasaun kona-ba bainhira loos mak kaderneta pasaporte to’o iha Timor-Leste.

Ministériu Justisa hasai komunikadu imprensa hodi atualiza informasaun katak, ba faze dahuluk kaderneta pasaporte rihun 16 sei to’o entre Setembru nia rohan no inisiu fulan Outubru 2023.

“Tuir kalendáriu atu entrega kadernetas ne'e konforme akordu, sei entrega primeira parselu entre final fulan Setembru no inisiu fulan Outubru 2023, mai Timor-Leste,” informa Ministru Amandio liu husi komunikadu ne’ebé jornal INDEPENDENTE asesu, Kinta (28/09).

Iha komunikadu ne’e, Ministru Amandio mós esplika kona-ba prosesu ne’ebé governu halo hodi hetan kaderneta pasaporte.

Ministru hatete, Timor-Leste inisia utilizasaun passaporte foun mak estabelese iha nasaun hotu ho naran passaporte eletroniku (ePassport).

Iha tinan 2015 hafoin Ministériu Justisa selebra kontratu ho konsorsiu husi kompañia nasional Visimirtra Lda no kompañia internasional Gemalto Pte. Ltd.

Iha kontratu dahuluk, konsoriu sei fornese kaderneta ePasaporte unidade 150.000, ho ekipmentu ba impresaun ePassaport no sasan seluk atu responde ba ezijensia husi organizasaun ne’ebé regula transporte aérea, International Civil Aviation Organization.

Durante tinan 2016 to’o 2019, parte sira iha kontratu entrega kompletu kaderneta ePassaport unidade 150.000, no preve katak tinan-tinan Timor-Leste sei print ePassport ba sidadaun la liu 20.000.

Stock kaderneta ne’ebé kompaña hatama mai TL sei iha to’o tinan 2022. Maibé hafoin pandemia Covid-19 remata, sidadaun TL barak mak emiti ePassport ne’ebé halo stock passaporte hotu.

Ho nune’e, Ministériu Justisa, tuir regras aprovisionamentu públiku, loke konkurso internasional ida hodi buka kompaña ne'ebé bele fornese tan kaderneta, molok stock kaderneta ne’ebé iha hotu.

Konkursu ne’e la helan manan-na’in, nune’e iha fulan Marsu 2023 Ministériu Justisa selebra kontratu ho kompaña nasional ne'ebé fomese ePassport iha 2015, atu hahú produsaun.

Normalmente, Ministru esplika, atu produs ePassport, demora maizumenus fulan 12.

Iha fulan Marsu 2023, kompañía internasional hahú prosesu produsaun ba kadernetas hamutuk 73.150 tuir kontratu ne’ebé selebra iha fulan Marsu 2023.

Iha fulan Agostu 2023, Ministériu Justisa, hafoin kestaun balun, foti medidas hodi selebra kontratu direta ho kompaña internasional ne’ebé molok ne’e fornese ona ePasaporte hamutuk ho kompaña nasional.

Tuir kalendáriu, Ministru ne’e afirma, kaderneta ePasaporte ne’e sei entrega parselu dahuluk entre final fulan Setembru no inisiu fulan Outubru 2023, mai Timor-Leste.

Entretantu, informasaun ne’ebé Ministru Amandio fó sai liu husi komunikadu ne’e, liu-liu kona-ba loron kaderneta pasaporte to’o mai TL, diferente ho ninia deklarasaun antes.

iha 12 Jullu 2023, hafoin simu posse nu’udar Ministru Justisa, Amandio hasai ‘promesa’ ida atu rezolve problema kaderneta pasaporte.

“Osan tau hela par halo akizasaun. Kompañia mak ne'e, Govenu anterior asina tiha ona, ita hein maibé iha prosesu balun mak kestaun seguransa pasaporte ne'e iha nia prosesu ne'e mak naruk uitoan, ne'ebé hein katak bele iha ona aprovasaun final iha fin fulan (Jullu) ida ne’e, lae inisiu fulan Agostu. Aprovasaun ba nia modelu, nia security, buat sira ne'e hotu, ita hein katak bele meiadu Agostu ka inisiu Setembru ita iha previzaun katak bele hetan pasaporte balun ona par atu bele atende nesesidade ema sira ne'ebé presiza duni," dehan Ministru Amandio.

Iha 1 Agostu 2023, Ministru Justisa, informa katak iha 29 Jullu, ekipa tékniku Ministériu Justisa nian, desloka ona ba Finlándia hodi halo aprovasaun final ba produsaun pasaporte.

Hafoin to’o iha Finlandia, nia dehan, iha 31 Jullu, ekipa tékniku sira hamutuk ho kompaña hahú preprasaun, instalasaun inisial no servisu seluk tan.

“Ekipa tékniku ba tiha ona iha dia 29 Jullu, sira komesa servisu ona hodi halo instalasaun inisiál ba buat sira ne’e ho kompaña, nune’e la kleur tan, iha fim fulan Agostu ka inísiu Setembru ita bele hetan ona rihun 66 pasaportee ne’ebé mak hetan ona kontratasaun atu prodús nune'e bele lori ona mai Timor-Leste," dehan Ministru Amandio.

Loron lima hafoin ekipa tekniku ba Finlandia, iha 5 Agostu 2023, Ministru Amandio ho nia ekipa mós tuir ba.

“Ohin ha'u ho ekipa desloka ba Finlandia liu husi Bali. Atu ba haree direita hodi halo aprovasaun finál, depois ita atu bele halo asinatura ikus liu atu nune’e fó biban ba kompaña produtór atu sira bele halo ona produsaun,” dehan Ministru iha sala VIP, Aeroportu Komoro, molok aranka ba Finlandia.

Iha momentu ne’e, Ministru halo esplikasaun balun kona-ba prosesu halo pasaporte no ‘promete’ Setembru nia rohan pasaporte sei to’o iha TL.

“Pájina oin, security sheep mak dala-ruma tenke monta pájina pur pájina, ninia book letter, tenke halo fali livriñu ne’e, entaun presiza tempu uitoan. Ita hein katak mais-tarde fim Setembru ita bele hetan ona pasaporte,” dehan nia.

Iha 14 Setembru 2023, Ministru Amandio deklara katak, hakarak ka lakohi iha Setembru nia rohan pasaporte tenke to’o ona iha TL.

"Ita iha  kontratu ida hatete dehan ‘iha fim Setembru ne'e, hakarak ka lakohi pasaporte tenke mai’," dehan Amandio.

Nia afirma, governu halo ona kontratu ho kompaña rua ne'e hodi produs pasaporte, tanba ne'e governu garantia katak pasaporte sei to'o Timor-Leste.

Iha 25 Setembru ne’e, bainhira Ministru Amandio ba aeroportu Komoro atu simu Primeiru Ministru ne’ebé fila husi rai li’ur, jornalista sira koko atu husu tuir kona-ba bainhira loos mak pasaporte ne’e sei to’o iha TL.

Maibé, hafoin simu PM Xanana, Ministru ne’e sees aan hosi jornalista sira.

Iha 27 Setembru, horseik, Ministru Justisa kontinua hasees an husi jornalista sira.

Ministru Justisa ne’ebé hola parte iha reuniaun Konsellu Ministru horseik, dala ida tan lakohi hasoru-malu ho jornalista sira ne’ebé hahú husi tuku 9.00 dader hein iha area palasiu governu.

Iha tuku 5:00 lokraik, hafoin reuniaun KM, Membru Governu ne’ebé partisipa iha reuniaun tuun no hakat sai husi odamatan oin palasiu Governu nian.

Rate this item
(0 votes)
Last modified on Sábadu, 30 Setembru 2023 21:50

Independente Digital TV