Loron Rua, Na’in Rua Hetan Sona, Ida Hetan Ta’a Featured

By Ekipa INDEPENDENTE Janeiru 10, 2023 587
Xefe Departamentu Kuidadus Intensivu (ICU) HNGV, Vidal de Jesus Lopes. Foto:Google. Xefe Departamentu Kuidadus Intensivu (ICU) HNGV, Vidal de Jesus Lopes. Foto:Google.

DILI: Iha loron rua nia laran, 6 no 7 Janeiru ne’e, mosu kazu tentativa omesidu no omesidu ne’ebé rezulta vitima na’in tolu hetan kanek.

Kazu dahuluk akontese iha 6 Janeiru, tuku 2 ho balun Oras Timor-Leste, bainhira suspeitu na’in rua ho motor sona mate vitima Isac Sinarai da Costa, iha area Elemloi, Delta.

Iha loron tuir mai, 7 Janeiru, mosu kazu rua iha fatin ne’ebé la hanesan. Kazu dahuluk akontese iha munisipiu Baukau no kazu daruak akontese iha area ponte B.J Habibie, Dili.

Tuir informasaun husi parte Hospital Nasionál Guido Valadares (HNGV), iha loron 2 nia laran, sala emerjensia HNGV simu pasiente na’in rua ne’ebé ho kondisaun kanek tanba sasan kroat.

Xefe Departamenu Emerjensia HNGV, Eldegar Lopes Martins informa, iha 7 Janeiru, tuku 5 lokraik, parte emerjensia HNGV simu pasiente mane ida ho idade tinan 54 husi munisipiu Baukau. Pasiente refere hetan ta’a.

Hafoin halo tratamentu ba pasiente refere, nia hatutan, iha tuku 9.25 OTL, sala emerjensia simu tan pasiente ida ho kanek todan iha parte hirus-matan.

"Iha kalan tuku 9 liu menutu 25 hanesan ne’e, mane ida maizumentus ho idade tinan 29, sa’e motor rasik mai iha emerjensia, tanba hetan sona husi ema dezkoñesidu, iha parte loos iha nia hirus-matan tuun ba iha okos, (sona) husi kotuk,” informa nia ba jornalista sira iha HNGV, Segunda (09/01).

Mediku sira, nia hatutan, halo lalais atendimentu ba pasiente refere no daudauk ne’e pasiente ne’e baixa hela iha sala ICU.

“Ita presiza halo intervensaun ba daruak tanba pasiente ninia kondisaun ladun di’ak," dehan nia.

Iha fatin hanesan, Xefe Departamentu Kuidadus Intensivu (ICU) HNGV, Vidal de Jesus Lopes esplika, hafoin simu pasiente ne’ebé hetan sona, mediku sira halo kedan intervensaun.

“Nia mai iha emerjensia ne’e iha oras 9 liu, kalan, depois doutor sira husi parte sirujia halo intervensaun, halo operasaun, pasiente sona ho tudik, neebe halo intervensaun operasi. Reviza hotu parte hotu iha kabun laran ne’e maibé orgaun sira ne’ebé mak afeta ne’e iha kabun laran ne’e kona ninia pulmaun ho aten.”

“Iha pulmaun kiik-oan maibé iha aten turtura total, ne’ebé halo ona intervensaun iha ne’ebá, iha momentu kalan ne’e kedas, depois iha magruda ne’e transfere kedas mai iha ICU," nia informa.

Ba kondisaun pasiente nian iha ICU, nia informa, daudauk ne’e pasiente uza hela ventilador, maibé nia konsiente hela no bele komunika ho ema.

Entretantu, husi parte familia fó konfiansa tomak ba doutor sira iha HNGV hodi buka maneira hotu-hotu atu salva.

"Ami-nia konfiansa tomak fó ba mediku sira, ami nia hakarak mak tulun husi Maromak no mediku sira par ha’u-nia maun nia saude bele rekupera,” dehan vitima nia alin, Fausto.

Ba kronolojia kazu ne’ebé rezultadu Damazo Correia Guterres kanek todan, Fausto dehan, parte familia seidauk hatene loloos motivu husi kazu ne’e.

Maibé, husi parte familia hatene de’it katak, Damazo ba insaiu no fila mai mak hetan sona iha area ponte B.J Habibie.

Familia, nia dehan, fó konfiansa tomak ba polisia hodi buka tuir no kaptura suspeitu ne’ebé sona kanek Damazo.

Polisia Kasa Autór

Komandu Polisia Nasional Timor-Leste (PNTL), Munisipiu Dili hatuun orientasaun ba komandante eskuadra no forsa rezerva hodi buka tuir autor prinsipal ba kazu tentativa omesidu ne’ebé akontese iha area Ponte B.J Habibie, suku Bidau Santana, Postu Administrativu Kristu Rei, Munisipiu Dili, iha 7 Janeiru kalan.

“Kazu ida akontese iha Ponte B.J Habibie ita seidauk rekoila informasaun barak, tanba ita-nia vítima ne’e nia kondisaun labele par fó informasaun, tanba laiha sasin ruma iha fatin akontesimentu, maibé ita iha meius seluk, ita labele ko’alia sai, tanba segredu justisa, ita hein vítima, bainhira ko’alia mak foin ita hetan kronolojia husi akontesimentu par ita junta  prosesu sira ne’e,” informa Komandante PNTL Munisípiu Dili, Superintendente Xefe Polisia Natércia Eufrázia Soares Martins, iha Komando PNTL, Kaikoli, Segunda (09/01).

Autór ba Kazu Elemloi Identifikadu

Polisia Nasionál Timor-Leste (PNTL) identifika ona autor ba kazu oho Isac Sinarai da Costa ho idade tinan 20 ne’ebé akontese iha area Elemloi, Delta III, Suku Komoro, Postu Administrativu Dom Aleixo, Munisipiu Dili, iha 6 Janeiru ne’e.

“Kazu omesidu iha area Elemloi ita deteta no identifika ona ema balun ne’ebé mak sei responsabiliza ba krime, maibe ha’u labele koalia iha ne’e, tanba segredu justisa,” informa Komandante PNTL Munisípiu Dili, Superintendente Xefe Polisia Natércia Eufrázia Soares Martins.

Molok ne’e, PNTL asegura joven na’in neen ne’ebé iha kalan hemu tua hamutuk ho matebian iha area Delta, ho inisial DCS, TASC, FMSJ, FS, JMAC no FCA.

“Kazu omesidiu ne’e akontese bainhira vitima hemu tua hamutuk ho nia kolega sira, iha kalan boot vitima deside fila ba uma lao ain mak derrepente iha dalan hetan sona husi ema deskoñesidu, la konsege salva vida,” informa Komandante Natercia.

Daudaun ne’e, nia hatutan, polisia eskuadra Dom Aleixo asegura vitima nia kolega ne’ebé hemu tua hamutukhodi halo identifikasaun atu rekoila informasaun inisiu molok vitima hetan sona.

"Sim, iha prosesu inisiu konserteza joven sira ne'e sai hanesan xave ka fonte ida ba informasaun ba iha Polisia, tanba ne'e Komandu fó ona orientasaun ba iha Komandu PNTL Eskuadra no mós ekipa invetigadór par asegura joven sira ne'ebé mak hemu tua hamutuk ho matebian, hodi nune'e ita bele rekoila informasaun husi sira,” dehan nia.

Deputadu Preokupa

Kazu oho-malu entre joven ne’ebé akontese iha inisiu fulan ne’e hamosu preokupasaun husi deputadu sira iha Parlamentu Nasionál.

Vise Prezidente Bankada CNRT, Patrocino Fernandes dos Reis lamenta Ministériu Interiór nia kapasidade hodi haree ba situasaun iha rai laran.

"Ha'u la hatene governu atu haree oinsá aktu krime ne'ebé mak kuaze akontese, ema joven sira oho malu kalan-kalan no lorloron, maibé to'o ohin loron ita seidauk rona deklarasaun ruma husi governu no autoridade kompetente atu haree katak oinsá mak buka medidas atu fó solusaun ba ida ne'e," dehan nia.

Tan ne’e, nia husu responsabilidade ba governu atu bele haree kazu ne’ebé akontese atu joven sira labele sai joven violentu.

Prezidente Bankada PD, António da Conceicão hatete, bainhira tama tinan foun joven sira komesa oho malu.

"Ita mós promove grupu artemarsiais, ita idaidak mós tama ba grupu sira ne'e, depois ikus mai ita uza sasán ne'e sai intrumentu polítika iha situasaun ne'ebé mak atu besik ba eleisaun," dehan nia.

Prezidente Komisaun B trata asuntu Defeza no Seguransa, José Agostinho Sequeira "Somotxo" husu komandu PNTL atu intensifika operasaun iha kapitál Dili iha tempu kalan.

"Preokupa situasaun atuál, sente triste hafoin pasa tinan tuan ba tinan foun, hanesan situasaun atuál akompaña desde 1 janeiru mai, ita simu ida mate. Tanba ne’e, ita hanoin katak situasaun ne’e par ona maibé loron sira tuir mai agora ida iha Elemloi, ponte Habibie, la hatene iha fatin munisípiu balun mós timoroan hira mak mate ona. Nune'e husu autoridade seguransa foti medidas seguransa iha kalan ne’e tenke apertadu uitoan hodi halo medida tenke rigor uitoan," dehan Somotxo.

Tanba kazu oho malu ida ne’e viola direitu umanu ema seluk nian hodi hakotu nia vida, nuene’e autoridade Estadu tomak, defeza no seguransa, halo analiza ba servisu nasionál intelejénsia, servisu informasaun intelejénsia militár, servisu intelejénsia polísia nian, servisu investigasaun kriminál polítisia, Polísia Sientífika Investigasaun Kriminál.

"Sira ne’e tenke funsiona. Ko'alia kona-ba mákina Estadu ba área defeza no seguransa kombate kriminalidade iha ita-nia rai. Alerta mós ba autoridade responsabilidade defeza no seguransa, situasaun ne’e la’ós normal. Ema sira-ne’ebé hanesan halo asaun oho sira hanesan grupu organizadu atu oho de’it ema tanba ita haree imajen iha Elemloi, Habibie la’ós ódiu malu maibé to’o mai, nia koñese ka la'e, sona no oho daudaun," Nia haktuir.

Rate this item
(0 votes)
Last modified on Tersa, 10 Janeiru 2023 10:42

Independente Digital TV