LH-HAK: Labele bandu asaun solidariedade ba rai seluk Featured

By Cristina Ximenes Jullu 12, 2024 711
Diretór Ezekutivu Luta Hamutuk (LH), José Alves da Costa. Foto:Dok/INDEPENDENTE. Diretór Ezekutivu Luta Hamutuk (LH), José Alves da Costa. Foto:Dok/INDEPENDENTE.

DILI: Organizasaun naun governamental Luta Hamutuk la konkorda ho deklarasaun husi Xefe Estadu Maiór Jenerál F-FDTL, Tenente Jeneral Domingos Raul ‘Falur Rate Laek’, ne’ebé bandu Timor-oan atu hatudu asaun solidariedade durante vizita Amu Papa Francisco.

Tuir Diretór Ezekutivu Luta Hamutuk (LH), José Alves da Costa, asaun solidaridade ne'e kestaun umanu ne’ebé iha relasaun ho Direitus Umanus.

"Ha'u hanoin deklarasaun ne'e husi F-FDTL no PNTL mak hasai, maibé regulamentu normas ida ne'e husi governu mak hasai, agora ita tenke konxiente katak asaun solidaridade ne'e lá'os krime,” dehan José ba jornalista INDEPEDENTE iha edifísiu FONGTIL, Kuarta (10/07).

Durante ne’e, nia hatete, iha mós estetmentu barak husi Amu Papa Francisco kona-ba ninia solidáriu ba nasaun sira ne'ebé ninia povu sira hetan intimidasaun, torturasaun, diskriminasaun no seluk tan hanesan Myanmar, Palestina, Afganistaun, Sahara.

“Se iha fatin ida, iha país ida mak iha hela diskriminasaun, iha hela intimidasaun, iha hela torturasaun, iha hela jenosida mak Timor, nasaun kiik, nonook signifika Timor haluha an.”

Tanba, nia dehan, uluk iha prosesu luta ba ukun an ema barak husi nasaun oioin fó sira-nia solidariedade.

“País demokrátiku ne'e laiha problema ida ne'e, ne'ebé loloos ne'e la devia ita ko'alia ne'e, tanba ha'u sente katak orsida Amu Papa Francisco rasik mós dala-ruma sei sente katak ita-nia fuan solidáriu ne'e lakon tiha ona.”

“Timor dehan uluk solidáriu demais tanba sira-nia pasadu ne'e apoiu husi internasionál ne'e barak, maibé nú fim agora iha nasaun barak ne'ebé nia povu enfrenta situasaun hanesan maibé TImor kontinua nonook de'it, ne'e mós imajen la di'ak," dehan nia.

Tan ne’e, José dehan, tuir nia, atu see de'it, ativista ka pesoal ne'ebé iha hanoin atu hatudu solidariedade ba nasaun seluk, ne'e laiha kestaun.

“Se inflitrasaun to'o tama iha ne'ebá mak halo disturbasaun atu estraga ambiente ka situasaun ida ne'e mak dala-ruma tenke sukat, maibé ema hanesan hatais de'it faru ka bandeira iha nia uma ka iha fatin ne'ebé de'it ka, la'ós iha Igreja, hanoin ne'e laiha problema.”

Iha fatin ketak, Vise Diretór dahuluk Asosiasaun HAK, Antonino de Limas hatete, desizaun husi PNTL ho F-FDTL atu bandu ema halo asaun solidariedade internasionál ne'e laiha baze.

Tanba, nia dehan, iha konstitusaun RDTL artigu 10 garante sidadaun hotu-hotu bele espresa sira-nia solidaridade umanu ba nasaun ka rai seluk.

“Atu dehan liafuan ida bandu ne'e mai sosiédade sivil haree, hanesan ameasa de'it, tanba estetmentu ne'e sai laiha baze. Tanba primeiro, baze ne'e mak Konstituisaun, ne'e fó dalan ne'ebé se estadu ka governu mak atu fó solidaridade ne'e mak labele, maibé sidadaun nafatin nakloke.”

Tuir nia, se mensajen ne’e ba membru PNTL no F-FDTL mak labele fó solidaridade, ida ne’e loos.

"Maibé, se atu bandu sidadaun ha'u hanoin ne'e instituisaun PNTL no F-FDTL laiha autoridade atu bandu ida ne'e, tanba ne'e laos instituisaun rua ninia kompeténsia.”

Nia hatutan, bainhira Amu Papa Francisco mai Timor-Leste mak sidadaun balun fó nninia solidaridade ba rai seluk, ne'e direitu ida.

“Kualkér solidaridade internasionál ne'e bele akontese, sidadaun Timor-oan laiha buat ida atu kesi, estadu mós labele bandu ida ne'e," katak nia.

Molok ne’e, Xefe Estadu Maiór Jenerál F-FDTL, Tenente Jeneral Domingos Raul ‘Falur Rate Laek’ hatete, durante vizita Amu Papa iha Timor-Leste, bandu sarani no grupu seluk atu dada bandeira nasaun seluk hodi fó solidaridade.

“Durante vizita Amu Papa iha Timor-Leste, sarani sira bele dada bandeira Timor-Leste, maibé bandeira nasaun seluk ne’e ita bandu atu dada hodi fó solidariedade ba rai seluk. Tanba ita rai ida kiik, halo atu implika fali relasaun ho país sira viziñu hanesan Indonezia ho Australia. Agora ita servisu hamutuk ho Indonezia, ita respeita sira-nia hanoin no hakarak, maibé idaidak hakmatek iha nia fatin," dehan Falur ba jornalista sira hafoin enkontru, iha Kuartel Jeral PNTL, Kaikoli Sabadu (06/07).

Aleinde kestaun ne’e, nia hatutan, iha enkontru entre Komando F-FDTL ho PNTL ne’e Komanadu Forsa Tarefa halo aprezentasaun kona-ba sira-nia planu.

“Ohin (horibainrua) ami rua (Komisariu PNTL) nia avaliasaun no apresiasaun saida mak tenke hadia, tuir duni diretiva politika no tuir lei sira ne’ebé mak iha ka lae, nune’e iha loron 8 Jullu sei aprezenta ba Komisaun Altu Nivel iha Motael,” dehan nia.

Iha fatin hanesan, Komandante Polisia Nasional Timor-Leste, Komisariu Jeral Polísia Henrique da Costa hatete, enkontru ne’e hodi rona Forsa Tarefa husi PNTL no F-FDTL. Sira nu’udar ekipa ne’ebé instala ona iha Kuartel Jeral PNTL hodi halo servisu ba prepara simu vizita Amu Papa.

"Ohin sira aprezenta mai ita planu preparativu sira, ohin hetan ona aprezentasaun, ita fó ona apresiasaun ba iha planu ne’ebé mak iha, ida ne’e mak sei implementa iha terenu, sai hanesan orientasaun ida ba iha forsa rua, tantu PNTL ho F-FDTL," dehan Komisariu Henrique.

Rate this item
(1 Vote)
Last modified on Sexta, 12 Jullu 2024 11:15

Independente Digital TV

Tuir ami iha Twitter

Kalendariu Notisia

« September 2024 »
Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
            1
2 3 4 5 6 7 8
9 10 11 12 13 14 15
16 17 18 19 20 21 22
23 24 25 26 27 28 29
30