Konselleiru Professor Kontratadu Agustinho Soares hateten, professor kontratadu sira hasoru malu ho Komisaun G atu hato’o preokupasaun ne’ebé dadaun ne’e sira hasoru tanba Ministeriu Edukasaun seidauk resolve estate professor hirak ne’e nian.
“Tanba ne’e ohin, ami mai iha komisaun G hodi aprezenta kestoens hirak ne’e ba deputadus sira iha Parlamentu Nasional,” dehan nia iha Parlamentu Nasional, Kinta (23/11).
Nia afirma, problema ne’ebé profesores kontratadu hasoru mak iha diferensia intrepretasaun implementasaun dekretu lei 31/2023 de 31 Maiu, ne’ebé la prevee estatutu profesores kontratadu sira nian.
“Tanba professor kontratadu 2023 intrepeta katak dekretu lei ida ne’e klaru momos, sira vinkuladu atu sira mós hola parte iha ingresu espesial, maibé husi parte Ministeriu Edukasaun sira eskluidu. Iha diferensia interpretasaun ne’e mak ami mai aprezenta katak presiza ita iha seriedade hamutuk, atu nune’e asesores sira bele hare halo didiak interpretasaun ida ho pozitivu hodi solusiona pólemika ida ne’e,”tenik nia.
Iha fatin hanesan, Prezidente Komisaun G iha Parlamentu Nasionál Armando dos Santos Lopes hatete, Komisaun G halo audensia ho professor sira ne’ebé durante ne’e hetan ona kontratu.
Nia haktuir, husi audensia ne’e, PN liu husi komisaun G foti ona desizaun kona ba sujestaun profesores kontratadu sira nian no sei hato’o ba ministeriu ne’ebé tutela ba ezekutadór programa ne’ebé relasaun ho problema edukasaun nian.
“Ohin iha asuntu tolu ne’ebé sira aprezenta katak sira halo ona sira nia dever, durante tinan ida sira hetan ona sira nia direitu no ida mak dehan tempu tuir hapara sira, no ohin ami hola ona dezisaun katak ami sei imediata kestaun sira ne’e, ba ministeriu ne’ebé tutela ba ezekutadór programa ne’ebé relasaun ho problema edukasaun nian,” dehan Prezidente Komisaun.
Prezidente dehan, tanba ne’e Parlamentu Nasional liu-husi komisaun G ne’ebé trata asuntu edukasaun, juventude, kultura no sidadania sei hasoru malu ho Ministeriu Edukasaun hodi buka solusaun ba asuntu hirak ne’e.
Enkuantu, tuir dadus ne’ebé iha profesor kontratadu iha teritoriu laran tomak hamutuk rihun ida atus haat haat nolu resin neen (1.446), maibé husi dadus ne’e ministeriu eduksaun hato’o ba komisaun G katak iha na’in tolu nolu liu mak la pasa tanba la prense rekezitus ne’ebé iha.
Entretantu, tuir komunikadu husi Ministeriu Edukasaun fó sai katak, profesores ne’ebé tama iha ingress espesial mak sira ne’ebé hetan ona kontratu iha tinan 8 nia laran.
Ingresso especial haree deit ba sira-ne’ebé hetan kontratu husi 2013 to’o 2022, ho konsiderasaun ba sira tanba servisu ona iha tempu naruk kleur, rejistadu ona iha SIGAP, iha mós diploma Bachaleratu no liu ona husi prosesu avaliasaun dezempeñu .
Ho nune’e, Ministériu Edukasaun hakarak klarifika kona-ba “Kontratadus 2023”.
Iha duni profesor 1.499 ne’ebé asina kontratu iha Abril 2023, maibé ho sira nia kontratu válidu hahú husi fulan Janeiru to’o Dezembru 2023. Kontratadu sira ne’e seidauk serbisu tinan 1, no seidauk iha avaliasaun dezempeñu. Kontratadu iha 2023 simu kontratu la hó analize nesesidade kuadru pesoál, nomós la bazeia ba mekanizmu por méritu. Falta mérito atu rekruta sira ne’e mai hosi VIII Governu Konstitusionál.
Bainhira la iha nein meiu ida atu hatudu méritu, la posível atu fó ingresso ba sira. Ne’e Estatuto Função Pública, nu’udar Lei ho kompeténsia hosi Parlamentu Nasionál, mak determina.
Prinsípiu igualdade ezije Estadu atu “trata ho hanesan, sira ne’ebé hanesan, no trata diferente sira ne’ebé diferente, tuir sasukat hosi diferensa”.
Ho nune’e, 1.499 Kontratadu ne’ebé asina kontratu iha fulan Abril 2023 la prenxe rekezitus Estatutu Funsaun Públika, tanba sira la iha istóriku ezerse funsaun dosénsia iha ámbitu rejime jerál nomós sira la iha meiu sufisiente atu hatudu méritu.
IX Governu Konstitusionál sei labele halo ingresu automatiku ba sira ne’ebé hetan kontratadu iha Abril 2023 tanba lei funsaun publika la permite.
