Diretór Klínika Bairru-Pité, Inácio dos Santos hateten, bainhira pessoál saúde klinika Bairru-Pité detekta pasiente ida pozitivu halo kedan kontac tracing tama sai uma kolleta kaben atu halo diagnóstiku hodi bele detekta.
“Iha tinan ne'e hahu Janeiru mai to’o Juñu, ita rejista ona kazu TBC hamutuk 215 mak kaben tasak inklui iha fulan Maiu ita detekta tan kazu 42 no 22 mak pozitivu kaben tasak. Sira ne’e barak liu mai husi Dili no Ermera,” nia hateten iha nia knaar fatin, Klinika-Birru-Píte, Segunda (20/06).
Pasiente na’in 215 ne’e, oras-ne’e ativu tratamentu no hela iha Izolamentu Tibar, atu bele hala’o tratamentu ruitna hafoin kaben tasak negativu ona mak bele fila-fali ba ida-idak nia fatin.
Diretór ne’e mós hato’o katak, iha tinan 2021 klinika rejista kazu TBC hamutuk 432, husi númeru kazu ne’e 200-resin kontribui mai husi Dili no 50-resin mai husi Ermera, restu ne’e husi Munisípiu seluk.
Ermera no Dili sai númeru dahuluk ba kazu TBC tanba populasaun barak halo uma la ho ventilasaun ne'ebé di'ak, nune'e sirkulasaun anin ba mai, entaun membru familia ida hetan moras bele transmite micro tuberkolozu ne'e ba membru família seluk.
Alende ne’e, populasaun barak konsumu tabaku no ikus maka populasaun barak mós seidauk iha koñesimentu ba TBC entaun me’ar to’o semana ida-rua seidauk halo tratamentu, hafoin grave ona foin halai ba fasilidade saúde.
Enkuantu, medikamentus ba moras tuberkolozu laiha problema, tanba hetan apoiu husi Ministériu Saúde.
Molok ne’e, Diretór NGO Klibur Domin, Joaquim Soares hateten, iha tinan 2021, FKD detekta kazu TBC hamutuk 304, maibé inisiu mai iha tinan 2022 ne’e konsege detekta ona kazu hamutuk 142 ne’ebé maioria detekta iha Ataúru.
“Espera iha fulan hira tuir mai ita sei bele detekta kazu barak liu tán iha komunidade nia leet, tanba dadauk ne’e ita nia tarjetu foku atu elimina transmisaun moras TBC ne’e iha Ataúru mak uluk lai, hafoin mak ita muda fali ba iha Munispiu Baukau. Espera katak, iha Kuarta dahuluk iha tinan ne’e ita bele detekta mais 200-kazu,” nia hateten.
Husi kazu ne’ebé KFD detekta ne’e, prefere hotu-hotu ba hala’o tratamentu, maibé iha kazu ida rua mak drop out tanba lakon vida, entaun ida-ne’e haree nia númeru ne’e kiik, tanba maioria ne’e sira hetan tratamentu.
