Horta-Enviadu Espesiál ONU Diskute Rodoviária iha TL Featured

By Cristina Ximenes Fevereiru 13, 2024 989
Prezidente Republika, José Ramos Horta, hasoru malu ho Enviadu Organizasaun Nasaun Unidas (ONU) nian ba Seguransa Rodoviária, Jean Todt, hodi diskute kona-ba importánsia seguransa rodoviária iha Timor Leste. (08/02/24). Foto: Media PR. Prezidente Republika, José Ramos Horta, hasoru malu ho Enviadu Organizasaun Nasaun Unidas (ONU) nian ba Seguransa Rodoviária, Jean Todt, hodi diskute kona-ba importánsia seguransa rodoviária iha Timor Leste. (08/02/24). Foto: Media PR.

DILI:  Prezidente Republika, José Ramos Horta, hasoru malu ho Enviadu Organizasaun Nasaun Unidas (ONU) nian ba Seguransa Rodoviária, Jean Todt, hodi diskute kona-ba importánsia seguransa rodoviária iha Timor Leste.

Enviadu Espesiál ONU hateten, mate no kanek tanba tráfiku iha estrada nafatin sai hanesan dezafiu boot ida ba saúde no dezenvolvimentu globál. Akontesimentu tráfiku estrada nian mak oho labarik no foin-sa'e sira ho idade tinan 5 to'o 29 no kauza mate 12 husi 100.000 iha mundu tomak.

Tanba ne'e, tuir Organizasaun Mundiál Saúde foun (OMS) relatóriu estatutu globál kona-ba seguransa rodoviária 2023 hateten 28% husi fatál tráfiku estrada hotu-hotu akontese iha Sudeste Aziátiku, reprezenta númeru absoluta, númeru fatál mundiál ne'ebé aas liu iha estrada. Rejiaun ne'e relata katak ema na'in 16.1 mate kada populasaun na'in 100.000 tanba dezastre tráfiku estrada, to'o dala tolu aas liu husi média Europeia 5/100.000 (OMS 2023).

Tuir Organizasaun Mundiál Saúde nian, mortalidade iha Timor-Leste maka 12 husi ema na'in 100.000 (OMS 2023). Karik iha 25% husi fatál tráfiku estrada iha nasaun ne'e dezde tinan 2018 (OMS, 2023), estrada aat reprezenta kauza prinsipál ida ba fatál sira iha nasaun ne'e, liuliu entre jerasaun foin-sa'e no mane sira (OMS, 2019).

Nune'e, Enviadu Espesiál ONU nian vizita Timor-Leste atu halo advokásia ba implementasaun efetiva husi Planu Globál ba Dekade Asaun Seguransa Rodoviária nian 2021-2023, ne'ebé ho objetivu atu hamenus númeru vítima sira iha estrada to'o 2030.

"Maski la'o ba oin iha rejiaun ne'e, estrada sira-ne'e sei sai nafatin oho-na'in prinsipál ba labarik sira iha mundu tomak, tanba ne'e mak tempu atu atua hodi proteje ema vulneravel sira iha estrada. Ba Timor-Leste, ha'u nia knaar nu'udar Sekretáriu Jerál ONU nian ba Enviadu Espesiál ba Seguransa Rodoviária mak atu apoia Prezidente Repúblika, José Ramos Horta, governu no arte interesada sira iha sira nia servisu atu harii estrada sira ne'ebé seguru no sustentavel ba ema hotu," dehan Jean Todt, iha Palasiu Prezidensiál, Bairru-Pité, horisehik.

Nia esplika, iha dekade liu ba, Timor-Leste fó prioridade atu hadi'a rede estrada nasionál no aumenta númeru kondutór sira ne'ebé hetan lisensa legál liu husi sentru teste sira atu hadi'a koñesimentu kona-ba regra estrada nian. Kampaña sensibilizasaun públiku kona-ba seguransa rodoviária mós habelar ona, kestaun sira hanesan halai karreta ho motor ho kondisaun lanu, halai karreta ho motor ho velosidade aas no seguransa ba ema la’o ain sira.

Entretantu, Prezidente Repúblika, José Ramos Horta, ho ninia dedikasaun ne'ebé boot tebes ba povu Timor-Leste nia moris-di'ak, hateten importánsia hodi hasa'e padraun seguransa rodoviária no infraestrutura sira hodi hamenus asidente.

Xefe Estadu mós dehan, Timor-Leste halo ona progresu importante iha seguransa rodoviária, maibé servisu barak sei kontinua. Asegura seguransa rodoviária nian mak responsabilidade ne'ebé fahe ba malu. Liu husi hadi'a padraun seguransa rodoviária, infraestrutura, konxiénsia públiku, edukasaun, no implementasaun tráfiku, hamutuk bele harii kondusaun seguru ne'ebé proteje ema hotu iha Timor-Leste.

Alende ne'e, Prezidente Repúblika no Enviadu Espesiál diskute kona-ba oportunidade atu hametin seguransa rodoviária liu husi lejislasaun, edukasaun no kooperasaun ho inisiativa rejionál no globál sira.

Xefe Estadu subliña importánsia hodi envolve parte-interesada oin-oin, inklui governu, sosiédade sivíl no parseiru internasionál sira, atu alkansa rezultadu sustentavel no impaktu sira iha seguransa rodoviária no rekoñese importánsia husi parseria públiku, privadu sira hodi habelar kampaña no inisiativa seguransa rodoviária ne'ebé lori mudansa pozitivu iha nasaun laran tomak.

Rate this item
(0 votes)

Independente Digital TV