Ho notifikasaun hosi TR ba PN, bankada CNRT ne'ebe antes ne'e a-favor hodi aprova lei refere prontu hein de'it desizaun hosi tribunál nian hodi deklara konstituisional ka inskontituisional ba lei ne'e.
Deputadu CNRT, Patrocino Fernandes hateten, kuandu lei ida hasai hosi parlamentu nasional ne'e la'ós hosi Komisaun A nian no la'ós bankada CNRT nian inklui bankada oposizaun sira, maibé lei ne'e produz no aprova hotu-hotu hola parte fo votus a-favor no kontra ka abtensaun.
Patrocino hateten, agora deputadu hosi bankada oposizaun sira hatama pedidu fiskalizasaun abstrata ba tribunal rekursu ne'e, maibe sira mos hola parte iha desizaun produs ba lei maski sira nia apoiu vota kontra, maibe ne'e direitu sira nian.
"Tribunal haruka ona notifikasaun mai parlamentu nasional, ha'u hanoin parlamentu mos fó ona resposta. Ne'ebe hanoin ha'u nian mak ne'e desizaun ne'e hein de'it hosi tribunal tanba tribunal mak iha kompotensia", dehan nia, iha Parlamentu Nasional, Sesta (9/2).
Patrocino hatutan, desizaun tribunal nian atu deklara oinsá ne'e sira nia kompotensia, tanba ne'e husik bankada oposizaun mos hala'o nia knaar ida no bankada apoiu governu hala'o ninian knaar ida mak produz lei ne'e para ba funsionamentu Estadu nian.
"Agora bankada oposizaun ninian kna'ar ida mak lori ona tribunal, agora hein mak tribunal hala'o fali kna'ar normal ba desizaun lei ne'e rasik", nia hakotu.
Iha fatin hanesan, Xefe bankada FRETILIN Aniceto Guterres Lopes hateten, lei ne’e fó kompeténsia ba Prezidente Repúblika hodi fó indultu bá prizioneiru sira ne’ebé presiza, nune’e bankada ne’e kontinua hein rezultadu ba pedidu ne'ebe submete iha fulan kotuk.
“Agora sei iha prosesu hela. Ita hein desizaun Tribunál Rekursu nian, konstitusionál ka la konstitusionál, maibé bainhira Tribunál dehan inkonstitusionál ita hotu tenke kumpri tanba iha Timor ne’e laiha ema ida iha Lei nia leten,” dehan nia.
Enkuantu, bankada FRETILIN iha deputadu na’in-19 ne’ebé rekere fiskalizasaun abstrata bá Tribunál Rekursu no nafatin hein desizaun.
Nia mós kestiona kona-bá dekretu Lei númeru 5/2016 ne’ebé iha artigu balun ko’alia kona-bá krime korrupsaun no krime kontra terrorizmu, ne’e elemina tiha hodi fó kompeténsia tomak bá Prezidente Repúblika atu fó indultu bá kualkér krimozu.
Molok ona, Tribunal Rekursu notifika ona ParlamentuNasional no Prokuradoria Jeral Republika atu hato'o sira nia pareser ba pedidu pedidu fiskalizasaun Abstrata ba lei indultu husi deputadu 1/5 kompostu hosi bankada oposizaun FRETILIN, KHUNTO no PLP.
Prezidente Tribunal Rekursu Deolindo do Santos hateten, Pedidu husi 1/5 deputadus ne'e tama iha Tribunal Rekursu ne'ebe notifika ona prokurador jeral no mos notifika ona Parlamentu Nasional atu fo sira nia resposta ba pedidu ne'ebe mai husi 1/5 deputadu.
Tanba ne'e, agora Tribunal analiza hela Pedidu ne'ebe tau hamutukho dokumentus sira ne'e ne'e duni iha tempu badak Tribunal sei deside pedidu husi 1/5 deputadu sira nian.
"Ha'u la bele koalia ba ita bo'ot sira maibe iha tempu dabak desizaun sei sai.Hanesan Prezidente Tribunál ha’u haree ona pedidu ne’e no ami notifika ona Parlamentu Nasionál no Prokuradoria Jerál Repúblika atu sira bele hato’o sira-nia parser ruma kona-ba lei indultu,” dehan nia.
Nia dehan, desizaun ba pedidu fiskalizasaun abstratu ba lei indultu ne’e sei deside liu husi plenaria Tribunál Rekursu, laos desizaun mesak husi Prezidente Tribunál.
“Ha’u atu dehan ba ita bo’ot sira desizaun ba pedidu fiskalizasaun abstratu ba lei indultu ne’e atu konstitusionál ka la inkonstitsionál , desizaun ne’e deside iha plenaria Tribunál Rekursu,” nia konklui.
Tuir nia katak, kona ba ita bo'ot sira dehan, desizaun oinsa ne'e, kontiudu husi desizaun ne'e, nia parte la bele fo sai katak ba publiku sira, saida mak Tribunal atu deside kuandu bainhira deside ona ita bo'ot sira hatene ona no publiku sira mos bele hatene ona katak, desizaun ne'e metan ka mutin.
Nia eaplika, nudar prezidente klaru ke kuandu pedidu ne'e tama iha Tribunal Rekursu nia iha koinesimentu, nia mak organiza, nune'e mos plenaria nia mak deside no juis konsilheiru sira sei deside.
