Governu ho Parseiru Dezenvolvimentu Diskute Kombate Mál-nutrisaun iha Rai-laran Featured

By Rufino Barreto Juñu 12, 2024 834
Asesor  Polítika Vise-Primeiru Ministru no Ministru Koordenadór Asuntus Sosiais, Christopher Henny Samson. FOTO:Media Gabinete VPM, MKAS, MDRHK. Asesor  Polítika Vise-Primeiru Ministru no Ministru Koordenadór Asuntus Sosiais, Christopher Henny Samson. FOTO:Media Gabinete VPM, MKAS, MDRHK.

DILI: Governu liu husi Vise-Primeiru Ministru, Ministru Koordenadór Asuntus Sosiais no Ministru Dezenvolvimentu Rurál no Abitasaun Komunitária, (VPM-MKAS-MDRAK) Mariano Assanami Lopes hamutuk parseriu dezenvolvimentu sira kontinua diskute kombate Mál-nutrisaun no ai-han sira-ne’ebé ladun saudável ba populasaun sira iha Timor-Leste.

Asesor  Polítika Vise-Primeiru Ministru no Ministru Koordenadór Asuntus Sosiais, Christopher Henny Samson hatete, iha tinan kotuk Prezidente Republika José Ramos ho Vise Primeiru, Mariano Assanami Sabino halo ona lansamentu kona-ba kombate mal-nutrisaun, atu liña ministeriais no ajénsia dezenvolvimentu sira presiza fó prioridade.

“Oinsá bele iha integrasaun aktividade ida hodi Kombate mál-nutrisaun iha ne'eba  Prezidente Republika ho Segundu Vise Primeiru Ministru identifika asuntu tolu ne'ebe importante tebes,” Dehan Nia ba Jornalista sira, iha JL Vila Fatuhada, Tersa (11/06)

Nia dehan, dahuluk oinsá atu hare'e labarik sira nia mál-nutrisaun iha Timor-Leste, da-ruak oinsá hare'e ai-han ne'ebé sufisiente ne'ebé diak ba hot-hotu, da-tolu instrumentu ba joventude sira.

Entaun, asuntu tolu ne'e governu hanoin katak importante tebes, tanbá ne'e Vise Primeiru Ministru no Ministru Koordenador Asuntu Sosial, Ministru Dezenvolvementu Rural Habitasaun no Komunitária, Mariano Assanami Sabino ho Prezidente Republika hamutuk hodi lansamentu programa ida-ne'e.

“Ohin atividade lubuk ida mak halo tiha ona, maibé ohin kontinua nafatin hodi grupu traballu ida ne'ebe hare'e diadi’ak ba asuntu ai-han nian ho nutriesaun sei diskute husi Ministeriu Saude ho Ministeriu Agrikultura ho Pekuaria, Peska no Floresta,” Nia informa.

Nune’e oinsa bele fo resposta ba mal-nutrisaun ne'ebé sae maka'as, tanba hare'e mos kona-ba konstante katak ras badak, tanbá mai husi aktividade balun ne'ebe ladun diak hanesan be'e, hahan ne'ebé ladun saudavel no laiha nutriesaun.

Tanbá ne'e, Vise Primeiru Ministru no Ministru Koordenador Asuntu Sosial, Ministru Desenvolvementu Rural Habitasaun no Komunitária Mariano Assanami Sabino ho ninia inisiativu rasik hodi bolu parseriu dezenvolvementu sira hanesan ajénsia internasional sira ne'ebé servisu iha Timor-Leste.

“Parseriu Dezenvolvementu sira hanesan  profisional ida mai iha ne'e hodi diskute kona-ba mal-nutrisaun iha Timor-Leste, saida mak ita bele halo hodi redus mal-nutrisaun iha tinan tolu nia laran,” Nia afirma.

Nia haktuir, tanbá programa ne'ebé iha kona-ba ras badak ne'e no programa ne'ebé iha tiha ona to'o tempu naruk, maibé ohin bolu parseriu dezenvolvementu sira mai diskute  bele fo hanoin ba malu no saida mak estadu bele halo hodi kombate mal-nutrisaun konstante iha Timor Leste.

“Depois oinsá promove diak lia ai-han lokal sira durante ne'e diak tebes, maibé ema ladun preokupa no la uza ai-han lokal ne'ebé iha no konesimentu naton tanbá ne'e MAPPF mai hodi diskute  iha grupu kiikoan sira-ne'ebé fo rekomendasaun ba governu oinsá atu rezolve asuntu sira ne'e,” Nia salienta.

Tanba tuir relatóriu sira ne'ebé mai husi governu rasik no relatoriu mai husi ajensia sira seluk, tan ne'e governu ida ne'e liu-liu Vise Primeiru Ministru no Ministru Koordenador Asuntu Sosial, Ministru Dezenvolvementu Rural Habitasaun ho Prezidente Republika hamutuk hare'e fila-fali nia persentajen ne'e.

“Politika governu ida ne'e, saida mak bele halo hodi fo resposta ne'e, tanbá mal-nutrisaun la'os deit ema isin krekas, maibé dala ruma mos ba moras sira seluk ne'ebé iha,” Nia afirma.

Entaun, Ministeriu Saúde tenke hatene ai-han ne'ebé diak, atu labarik sira atu han, politika governu sira nian ida ne’e, maibé diferensia ida mak iha komitmentu bo'ot liu atu hare'e asuntu mál-nutrisaun.

Presiza investe maka'as ba oan sira nia futuru, kona-ba ai-han nutriesaun kompetensia ba MAPPF tenke aprezenta durante halo ona saida no saida mak bele halo dudu ai-han ba nutriesaun ne'e ba povu sira konsumu.

“Durante  ne'e Governu preokupa liu ai-han ne'ebé importa mai Timor-Leste,” Tenik nia.

Iha fatin hanesan, Diretóra Nasional Nutriesaun (MS), Rosa Bela Joana da Silva hateten, traballu tekniku sira atu estabelese nia funsaun lolo'os, tanbá ne’e ohin aktividade ne’e, atu hare'e nutriesaun nian.

“Ita foka ba nutriesaun pasifiku ne'ebé sai responsabilidade ba Ministeriu Saude no mos nutriesaun sensivel ne'ebé relasaun ho Ministeriu sira seluk apoiu servisu hodi hare'e ba nutriesaun ni’an,” Nia hatete.

Entaun, objetivu workshop ida ne'e, atu hare'e prioriedade ba servisu nutriesaun pasifiku no mos parte nutriesaun sensivel nian, iha ne'e presiza hare'e no revela fila-fali planu asaun nian ne'ebé konsolida liña ministeriais sira seluk.

“Ne'ebé hare'e nutriesaun nian no ita sei identifika Ministeriu sira seluk nia papel no Ministériu Saúde hare'e ba saida nia no MAPPF hare'e ba saida nia no mos Ministeriu sira seluk hodi apoiu ba parte nutriesaun nian,” Nia relata.

Nia afirma, Ministériu Saúde hakarak kria  planu ida ne'ebé atu implementa iha tempu badak, iha tinan ida nia laran, hakarak atinji saida no planu mediu nian, iha tinan lima nia laran ho longu prazu ne'ebé hakarak atu atinji metas iha tinan 10 nia laran.

“Ne'ebé ohin loron hare'e liu ba indikadores ho metas sira saida mak atu atinji husi aktividade nutriesaun tau planu hamutuk husi Ministeriu Saúde no mos lina ministeriais sira seluk,” Kata nia.

Nia fundamenta, nutriesaun sensivel katak aktividade no servisu apoiu hotu husi lina ministeriais sira-ne'ebé apoiu servisu nutriesaun sensivel no MS planu no mos planu nasional nian hodi responde ba mál-nutrisaun iha Timor-Leste.

Rate this item
(0 votes)
Last modified on Kuarta, 12 Juñu 2024 14:46

Independente Digital TV