Governu Aseita Proposta PLP-KHUNTO Hodi Hatun Taxa Tabaku Featured

By Mariano Mendonca Agostu 24, 2023 957
Deputadu sira iha PN no Governu Halo Diskusaun no aprova OR iha Espesialidade. Foto:INDEPENDENTE/Juliiao. Deputadu sira iha PN no Governu Halo Diskusaun no aprova OR iha Espesialidade. Foto:INDEPENDENTE/Juliiao.

DILI: Governu dasia aseita ho proposta husi Partidu Libertasaun Populár (PLP) no Partidu Kmanek Haburas Unidade Timor Oan (KHUNTO) kona ba hatun taxa impostu ba tabaku.

Proposta númeru 2 kona ba hatun taxa tabaku  hato'o husi proponente na’in rua (2), Deputadu Maria Angelina Sarmento no Deputadu Luis Roberto da Silva, tanba hare ba sirkulasaun tabaku illegal ne’ebé kontinua buras iha merkadu no la kontribui ba reseitas estadu.

Deputada Maria Angelina Sarmento hatete, proposta tabaku nian iha periodu tinan rua nia laran de'it, tanba impostu tabaku ne'e sa'e husi $ 19 kada kilo grama sa’e ba $ 50, depois kontinua sa’e ba $ 100 kada kilo grama.

"Tuir dadus ne'ebé ami hetan katak aumentu ida ne'e 426% no mós tama iha dadus ne'ebé maka ami hetan husi hetan mós lisensa atu halo distribuisaun ba tabaku sira dehan sira hetan prezuiju boot ba ida ne'e tanba la proteje ita nia empreza sira ejistente hodi faan sigaru sira ne'ebé maka tuir Dekretu Lei númeru 14/2016 kona-ba rejime kontrolu tabaku," dehan nia hafoin debate orsamentu retifikativu iha Parlamentu Nasionál, Kuarta (23/08).

Nia hatutan, Rejime kontrolu Tabaku ninia alkatraun maka 10 mili grama ho nikotina mak 0.8 mili grama ne'e tuir estandar saúde ida ne'e mós Tuir lei Timor-Leste nian proteje Direitu konsumidores.

"Mais Pelo vistus ita haree katak maske ita hasae taxa atu proteje ita nia saúde públika mais iha sorin seluk tanba Tabaku ninia taxa impostu ne'e sa'e maka'as entaun loke dalan mós ba Tabaku ilegal tama husi ita nia fronteira no tama husi fatin ne'ebé ita la iha sistema kontrolu ida ke forte. Entaun ami hanoin atu proposta ida ne'e hatun fali," nia dehan.

Hatun fali ne'e la tun liu maibé iha klaran de'it husi 100 dollares pur kilo grama tun ba 50 dollares pur kilo grama fila-fali ba ida ne'ebé halo desizaun iha 2022 nian.

Aleinde ida ne'e haree katak sigaru ilegal ne'ebé mak sirgula iha Merkadu sira selu ona taxa ba Governu Indonézia maibé kuandu tama ona iha Timor sira livre ona husi tasa, depois tanba sira livre ona husi taxa sira la Kontribui ba reseitas du Estadu nian.

"Ne'ebé ita prevee hasae ba 100 dollares kilo grama ne'e atu kompañia sira ne'ebé mak hetan lisensa legal sira faan selu taxa ba estadu entaun ho kontrola ne'ebé mak la masimu ho ida ne'e mak ami hanoin altera fila-fali artigu ida ne'e husi 100 dollares pur kilo grama tun ba 50 dollares pur kilo grama ha'u hanoin ida ne'e mak ha'u hakarak fundamenta," tenik nia.

Iha fatin hanesan Primeiru Ministru Kay Rala Xanana Gusmao hatete, rona tiha justifikasaun ne'ebé Deputada proponente fó sai, parte Governu simu no aseita proposta ida ne'e atu hatun taxa impostu ba Tabaku.

"Ha'u maka ko'alia ema dehan ai pefende o nia aan rasik tanba ha'u ruma door ida, Maibé justifikasaun ne'ebé foin dadauk fó ne'e halo ita hanoin uitoan," nia dehan.

Nia dehan, tanba husi Dekretu Lei 14/2016 haree katak labele proibe ema atu ruma labele, ema ida nia fuma iha uma laran lei atu ba kaer.

"Ne'e duni justifikasaun ne'e ida simu, la'os tanba ha'u fuma nafatin, se ida ne'ebé mai ona Tuir normas ita dehan katak la di'ak ba saúde apalagi amalagi ida be mai halo arbiru de'it ne'e halo estraga liu tán," nia dehan.

Hanesan justifikasaun proponente dehan katak emprezariu sira ne'ebé iha lisensa atu hatama tanba ema la sosa osan mósa tama ba reseitas ida seluk kontra bandu tabaku ninian ne'e mak estraga fali saúde no reseitas nafatin zero.

"Ho ida ne'e favour ida ha'u fuma door mais favour ida la'ós tanba ha'u fuma door mais justifikasaun ida ne'ebé ami husi Governu dehan katak simu ami aseita," tenik nia.

Ho nune'e Rezultadu votasaun ba proposta númeru 2 husi Bankada PLP no Bankada Khunto, Afavour 44, Kontra 8, Abstensaun 2.

Rate this item
(0 votes)
Last modified on Kinta, 24 Agostu 2023 14:07

Independente Digital TV

Tuir ami iha Twitter

Kalendariu Notisia

« May 2024 »
Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
    1 2 3 4 5
6 7 8 9 10 11 12
13 14 15 16 17 18 19
20 21 22 23 24 25 26
27 28 29 30 31