FM Husu Governu Legaliza Merkadu Livre iha Fronteira Featured

By Domingos Gomes Janeiru 24, 2024 764
Diretor Ezekutivu Fundasaun Mahein, Nelson Belo. Foto:Media FM. Diretor Ezekutivu Fundasaun Mahein, Nelson Belo. Foto:Media FM.

DILI: Atu evita akontese atividade tranzaksaun illegal iha area fronteira terrestre, Organizasaun Naun Governamental (ONG) Fundasaun Mahein (FM) husu Governu atu legaliza merkadu livre iha fronteira, nune’e bele fasilita sidadaun sira halo negosiu.

Diretor Ezekutivu Fundasaun Mahein, Nelson Belo hateten, movimentu tranzaksaun ilegal laos ona problema foun ne’ebé akontese iha fronteira terrestre, maibe ida ne’e akontese bebeik ona no dalan uniku atu rezolve mak Governu rai rua tenki legaliza tiha merkadu livre iha fronteira terrestres.

" Uluk kedas ami ko’alia ona katak, tenki legaliza merkadu livre iha fronteira terrestre, tanba ne'e husu Governu rai rua  (2), Timor-Leste ho Indonezia atu legaliza tiha atividade tranzaksaun ne'ebé akontese iha fronteira," dehan Nelson ba Jornalista sira iha nia knaar fatin Bairu dos Grillus,(23/01).

Nia informa, legaliza merkadu iha fronteira ne'e Governu rai rua tenki kria mekanismu oinsa estabelese bazar legal iha fronteira terrestres, para fasilita sidadaun rai rua entre Timor-Leste ho Indonezia ne'e bele faan sasan nesesidade baziku ne'ebé sira presiza, depois Governu rai rua ne'e halo monitorizasaun.

Nia hatutan, bainhira estabelese no legaliza ona merkadu livre iha fronteira fasilita sidadaun sira halo negosiu, presiza regra ida atu regulla sasan ne'ebé mak bele faan iha merkadu fronteira atu tulu sidadaun sira nia nesesidade moris.

Nia informa, durante ne'e Governu rai rua ne'e hatene hela kona-ba aktividade tranzaksaun ilegal akontese iha Fronteira Terrestres, maibe sira la iha programa, entaun sidadaun sira halo rasik sira nia programa liu husi dalan ilegal.

"Agora ita bolu ilegal, maibe ida ne'e akontese dala barak ona, tuir lolos ne'e Governu rai rua ne'e legaliza tiha para fasilita sira labele halo tranzaksaun sasan nesesidade baziku sira ne'e liu dalan legal labele akontese tan ilegal," informa nia.

Nia afirma, durante ne'e Governu rai rua halo komunikasaun koalia barak kona-ba asuntu ne'e, maibe laiha asaun husik deit, entaun volume sidadaun sira halo aktividade tranzaksaun sasan ilegal kontinua akontese ho numeru boot, depois fo sala autoridade seguransa ida la logika.

"Ita dehan sidadaun sira hatama sasan nesesidade baziku sira ne'ebé sira uza ba nesesidade ita konsidera ilegal, tanba saida mak Governu rai rua ne'e hatene hela lakohi  kria programa ho akordu ida atu estabele no legaliza tiha merkadu livre para sasan baziku sira ne'e tama legal," hatutan nia.

Nia sublina, tempu ona ba Governu Timor-Leste ho Indonesia atu tur hamutuk diskute kria mekanismu hodi estabelese merkadu livre iha Fronteira Terrestre atu fasilita sidadaun sira halo negosiu hodi reduz aktividade tranzaksaun ilegal.

Tanba ne'e hanesan sosidade sivil ne'ebé durante ne'e halo monitorizasaun ba asuntu defeza no seguransa hakarak rekomenda ba Governu rai rua ne'e hodi estabelese akordu ida ho formal, nune'e sidadaun sira bele halo aktividade negosiu tuir mekanismu ne'ebé estadu deside.

"Ami nia rekomendasaun ba Gaovernu rai rua ne'e atu estabelese akordu ida atu legaliza tiha aktividades ilegal ne'e sai legal tiha, tuir saida mak estabelese iha akordu kooperasaun ne'e tenkii difine sasan sira ne'ebé mak faan no ida ne'e mak labele faan, hau fó ezemplu labele faan sasan sira kontra bandu  husi rai rua ne'e hanesan kilat, narkova ida ne'e Governu mak sei iha autoridade atu fo autorizasaun ba faan iha merkadu fronteira terrestre," tenik nia.

Molok ne'e, Autoridade Seguransa Polisia Nasional Timor-Leste (PNTL) husi Unidade Patroillamentu Fronteira (UPF) prende gazolina jerigen 41, ne’ebé deskonfia hatama husi  sidadaun balun ho ilegal liu husi mota Nunura.

Komandante UPF, Superintendente Asistente Euclides Belo informa iha loron 21 fulan janeiru, dader madrugada ekipa halo operasaun iha area mota nunura identifika hetan objetu konbustivel mina  gazolina sidadaun sira halo tranzaksaun ilegal liu husi bee mota.

“Objetu sasan sira nee ita hela halo kedas apreensaun gazolina hamutuk jerigen 41 kada jerigen iha 35 litrus mak ita asegura halo indentifikasaun hotu submete ona ba ministeriu publiku iha munisipu Bobonaru nuudar nain ba prosesu,” informa Euclides ba Jornal INDEPENDENTE Viatelefone Segunda foin lalais ne'e.

Nia dehan, durante operasaun halo patroillamentu iha liña fronteira terrestre, baliza entre Timor-Leste ho Indonsia atu evita sidadaun sira labele halo tranzaksaun ba sasan tenki liuhusi dalan legal labele uza dala ilegal.

“Objetu konbustivel gazolina nee ilegal, tanba ita nia sidadaun sira utiliza bee mota iha area Nunura atu ba Leohitu ida nee mak ita hetan prende hotu, maibe nain ba sasan sira nee desvia halai husi fatin,” dehan nia.

Nia afirma aktividade tranzaksaun ba sasan mina kombustivel ilegal nee sempre akontese, bainhira UPF  halo operasaun patroillamentu iha liña Fronteira Terreste mak hetan ilegal nee halo kedas aprensaun.

“Ida nee ita nia sidadaun sira sempre halo, maibe autoridade UPF nafatin garante no asegura seguransa iha liña fronteira terrestre,  ema sei deit halo aktividade tranzaksaun ilegal sei la tolera ami hetan halo  kedas aprensaun hodi submete ba prosesu tuir lei neebé vigora iha Timor-Leste,” informa nia.

Tanba nee problema rekursu umanu UPF destakadu iha liña Fronteira Terrestres no iha pontu aerportu, maibe espiritu servisu nafatin funsiona 24 oras hodi asegura seguransa ba povu no nasaun husi ameasa  sira hotu.

Rate this item
(0 votes)
Last modified on Kinta, 25 Janeiru 2024 12:43

Independente Digital TV