Durante ninia liderasan iha RAEOA-Zona Ekonomia Espesial Sosial Merkadu (ZEESM), sees husi polemika no kontra-versaun ne’ebé mosu, Alkatiri konsege muda Oekusse nia oin liu husi projetu hirak ne’ebé implementa durante tinan tolu resin.
Alkatiri nu’udar Prezidente Autoridade RAEOA-ZEESM ho susesu implementa projetu boot sira, hahú husi eskola, ospital, irigasaun, ponte, estrada, to’o aeroportu ho nivel internasional. Durante ne’e mosu deklarasaun balun relasiona ho montante orsamentu ne’ebé gasta iha RAEOA-ZEESM.
Ba kestaun ne’e, Alkatiri iha ninia “loron ikus” fó esplikasaun. Prezidente Autoridade RAEOA ne’e hatete, durante implementa projetu iha RAEOA-ZEESM tinan tolu resin gasta osan tokon $400 resin.
Alkatiri dehan, durante ne’e ema balun dehan katak orsamentu ne’ebé aloka ba RAEOA hamutuk tokon $700, maibé loloos orsamentu ba RAEOA hamutuk tokon $500 resin de’it. “To’o agora, 2019, ita konsege gasta ona osan tokon $400 resin,” dehan Alkatiri iha nia knaar fatin Pante-Makasar, Tersa (30/07).
Orsamentu hirak ne’e, nia dehan, uza uza hodi konstrui projetu sira hanesan aeroportu, estrada, ponte, irigasaun sentral eletrika, ospital korasaun, eskola no seluk tan. Nia dehan, projetu hirak ne’ebé implementa iha RAEOA ho estandarte europeia no ho kualidade liu ne’ebé di’ak liu kompara ho projetu hirak ne’ebé implementa iha Dili laran.
Aleinde ho kualidade ne’ebé di’ak, Prezidente Autoridade RAEOA ne’e dehan mós katak, projetu hirak ne’e ho folin baratu liu.
“Projetu hotu ne’ebé implementa iha Oekusse ne’e baratu liu projetu sira ne’ebé implementa iha Dili,” dehan nia.
Ezemplu, Alkatiri dehan, projetu ponte Noefefan ho naruk kuaze metru 400 ho ninia asesorius, gasta de’it osan tokon $17, kompara ponte CPLP Komoro ho naruk kuaze metru 100, maibé gasta osan tokon $24. “(Gasta osan boot maibé) ho modelu ne’ebé halo ema hotu triste,” Alkatiri dehan.
Ezemplu seluk mak irigasaun Tono, ne’ebé tuir Alkatiri daudauk ne’e fó benefisiu ba povu barak, ho kualidade aas liu kompara ho irigasaun iha Postu Administrativu Vemasse, Munisipiu Baukau.
“Irigasaun ne’ebé implementa iha Vemasse ne’e komesa aat ona maske gasta osan boot”. Kona-ba montante orsamentu ne’ebé gasta ba kada projetu,
Alkatiri dehan, nia labele fó sai detallu montante orsamentu tanba ida ne’e parte finansa ninia kompetensia.
“Ha’u labele fó detalla númeru orsamentu ne’ebé aloka ba kada projetu, iha ha’u-nia memoria iha hela maibé ha’u labele fó sai tanba ne’e finansas sira-nia kompetensia, maibé ha’u dehan ona katak osan doit ida mós la lakon iha ne’e.”
Alkatiri hatete, orasamentu ne’ebé gasta iha ZEESM ne’e tribunal kontas rasik mai halo ona auditoria. See mak sei Troka?
Entretantu, iha Parlamentu Nasionál, deputadu husi bankada PD Adriano do Nascimento hatete, mandatu Alkatiri ohin remata no sei buka ema seluk hodi troka.
Ba figura ne’ebé sei troka Alkatiri, Adriano dehan, figura ne’e tenke iha kapasidade hodi mantein kualidade kontrolu no planeamentu.
“Pergunta agora mak ba fali Povu Oeskusse katak ida foun atu ba ne’e nafatin mantein kualidade ba kontrolu, kualidade planeamentu ba obra sira ne’e hotu hanesan Mari Alkatiri halo ka lae?.”
“Keta ida agora dadauk atu ba ne’e liman lais, laran foer, ne’e susar ona maibé Oekusse nain tenke simu,” dehan Adriano.
Molok ne’e, Primeiru Ministru Taur Matan Ruak hatete, prosesu tranzisaun ba RAEOA la’o hela no governu sei kria komisaun tranzisaun ida hodi halo preparasaun ba prosesu tranzisaun.
“… kria komisaun tranzisaun ne’ebé lidera husi Helder da Costa atu hatene uluk saida mak iha RAEOA no oinsa nia prosesu tranzisaun, tanba ne’e ekipa tranzisaun sei kontaktu ba RAEOA hodi halo prosesu tranferensia,” deklara PM Taur hafoin hasoru-malu ho Prezidente Repúblika Francisco Guterres Lu Olo iha Palasiu Prezidensial Bairro-pite, Segunda (29/07).
PM Taur dehan, tuir Lei bainhira Prezidente Autoridade RAEOA nia mandatu remata, ema daruak iha RAEOA bele lidera durante loron 120 nia laran.
“Iha lei mós hatete karik mandatu hotu sei iha tan vagatura ba loron 120 hodi segundu homem iha ne’eba bele lidera,” dehan PM Taur.
