“Imi ba tuir tiha pengesahan fila mai mós imi subar nafatin, labele halo buta ida. Tanba lei la fó dalan ba imi. Tan ne’e mak ha’u dehan ba imi, tuir mak buat ne’ebé legal par imi bele compete,” deklara Superintendeti Xefe Pedro Belo ba komunidade sira bainhira hala’o dialogu aberta iha Sede Suku Maskarinhas, Sesta (19/10/2018).
Tuir nia, ukun an ida ne’e konsege hetan tanba ema hotu ninia sofrimentu ne’e, tan ne’e tenke respeitu.
“Laika tanba de’it artemarsiais imi ba tuda malu, baku malu,” nia apela.
Nia dehan, lalika obriga an atu tuir buat ne’ebé lei bandu. Di’ak liu hatudu partisipasaun, fó kontribuisaun ba dezenvolvimentu nasaun nian.
“Laos kontribui fali ba buat (ne’eb’e) laiha benfefisiu,” katak nia.
Tuir Pedro, kestaun importante ne’ebé komunidade sira, liu-liu joven sira presiza atu hala’o mak eskola no servisu. Tanba bainhira la tau importansia ba kestaun rua ne’e, sei defisil atu hetan oportunidade di’ak.
“Ha’u rona imi ba pengesahan ne’e ema ida hatama atus ida ($100). Osan sira ne’e ba ne’ebé?. Imi ba tau fali ba buat ilegal ne’e lukru ba ema seluk, nia mak sei halo uma mutin, imi tata liman fuan nafatin,” dehan nia.
Tuir nia, ema sira ne’ebé loke grupu artemarisiais tanba sira hakarak buka de’it osan.
“Atu ba pengesahan kada ema tenke hatama atus ida, se ema rihun ida 10, osan hirak mak sira hetan?” nia husu.
Tan ne’e, hanesan ajente seguransa estadu, Pedro husu ba joven sira, liu-liu iha Mascarinhas ne’ebé koñesidu hanesan baze ba organizasaun artemarsiais PSHT atu koopera hodi hapara sira-nia atividade ne’ebé konsidera kontra lei.
“Treinamentu ilegal ne’ebe mak halo iha Suku Maskarinhas no ranting hira mak iha kapital ne’e, tuku hira mak hahú treinu, polisia hatene hotu,” dehan nia.
Tan ne’e, nia afirma, diak liu koopera hodi hapara atividade ilegal ne’e, tanba durante ne’e atividade hirak ne’e halo ema barak moris la hakmatek.
“Kuandu lakohi (koopera) forsa rua (PNTL ho F-FDTL) tuun halo atuasaun ba imi,” katak nia.
Konfrontu Uza Armas Polisia
Entretantu, bazeia ba identifikasaun ne’ebé polisia halo ba konfrontu ne’ebé mosu iha Suku Maskarinhas hatudu katak ema balun uza armas polisia nian.
Komandante PNTL Dili, Superintendenti Xefe Pedro Belo hatete, polisia haree duni iha video ema balun uza tamen no kapasete seguransa nian iha konfrontasaun, maibé tanba kualidade kamera ne’ebé ladun di’ak, polisia la konsege identifika suspeitu.
maske nune’e, nia hatutan, Komando PNTL Dili husu kedas ba Ofisial Polisemanentu Suku (OPS) hodi halo identifikasaun no konsege prende ekipamentu hirak ne’e.
“Ita sei buka tuir sasan sira ne’e mai husi ne’ebé. See mak fó. Par bele halo prosesu investigasaun,” dehan Pedro Belo.
Pedro dehan, laiha ema sivil ida mak bele uza arma funu nian.
“Ne’e krime. Tan ne’e ita sei esforsu, garnte katak tempu badak sei iha ninia rezultadu,” katak nia.
Iha fatin hanesan, komunidade aldeia 06, Suku Maskarinhas, Tomas Correia informa, iha semana kotuk mosu konfrontu entre aldeia 03 ho 04 hasoru 06.
Bainhira konfrontu mosu, iha komunidade balun mak hasai video no grava ema balun uza ekipamentu polisia nian.
Iha oportunidade ne’e, nia hus ba polisia no autoridade lokal sira atu esforsu hodi buka solusaun ba problema hirak ne’ebé akontese, nune’e komunidade sira bele hala’o fila fali sira-nia atividade ho livre no hakmatek.
