Advogadu husi eis Ministra Justisa Lucia Lobato no eis Diretora Prizaun Gleno Helena Madeira Gomes hato’o pedidu ba Tribunál Distritál Dili (TDD) hodi halo realegasaun.

Advogadu arguidu na’in rua ne’e fó razaun katak presiza iha alterasaun kualifikasaun juridiku tanba tenke uza de’it lei, labele uza lei rua hodi kondena arguidu sira.

Iha alegasaun, MP uza kodigu penal Indonezia númeru 31/1999, no uza mós kodigu penal Timor nian artigu 299.

Ba pedidu ne’e, MP deklara mantein ninia alegasaun anterior ho razaun kazu ne’e akontese iha 2007 no iha altura ne’eba kodigu penal Timor Leste seidauk iha.

MP hatete, alegasaun ne’e uza lei rua tanba bainhira uza de’it lei Indonezia nian ninia pena boot liu, pena prizaun tinan haat, pena mate ka pena multa. Enkuantu kodigu penal Timor Leste pena abstratu tinan 3 to’o tinan 15.

Tribunál adia julgamentu ba 13 Setembru 2018 tuku 8:30 hodi rona leitura akordaun.

Molok ne’e liu husi alegasaun final, Ministériu Públiku husu ba tribunal atu aplika pena unika tinan 7 prizaun efetiva ba arguida na’in rua.

Hafoin analiza faktus no provas provas dokumentus ne’ebé konsta iha autus, liu-liu faktus ne’ebé produs durante audensia julgamentu, MP konklui katak arguida sira-nia konduta priense elementu objetivu no mós elementu subjetivu ba krime tolu partisipasaun ekonomia iha negosiu ne’ebé previstu no punidu iha artigu 299 kodigu penal ho pena abstratu tinan 3 to’o tinan 15.

Ba arguida Lucia Lobato, MP husu aplika pena unika tinan hitu prizaun efetiva no devolve osan estadu ho montante $406,602,48 durante tinan rua.

Ba arguida Helena Madeira Gomes, MP husu aplika pena tinan hitu prizaun efetiva no devolve osan estadu ho montante $406,602,48 durante tinan rua.

Enkuantu parte defeza husu tribunal atu absolve arguida sira, tanba konsidera faktus ne’ebé iha la provadu.

Iha ninia lia-fuan ikus, arguida Lucia Lobato hatete, akuzasaun ne’ebé iha falsu, maske nune’e nia parte prontu simu desizaun husi tribunal.

Akuzasaun

Ministériu Públiku akuza eis Ministra Justisa, Lúcia Lobato no eis Diretora Prizaun Gleno, Helena Madeira Gomes, ho krime Partisipasaun Ekonomia Negósiu, ne’ebé Previstu iha artigu 299 Kódigu Penál ho pena prizaun tinan rua (2) to’o tinan ualu (8).

Deskonfia, Eis-Ministra Justisa durante nia mandatu iha V Governu, fó projetu reabilitasaun prizaun Gleno ba nia família.

Maski reabilitasaun ne’e nia finalidade laiha kualidade, maibé Lúcia kontinua aprova no halo pagamentu ba obra ne’e.

Nune’e mós arguida na’in rua fó prejuizu ba Estadu ho montante orsamentu $120,695.49.

Arguida Lúcia Lobato iha tinan 2007 too 2009 hanesan ministra justisa iha VI governu konstitusionál. Arguida Helena iha tempu ne’ebá hanesan diretora iha Prizaun Gleno.

Tuir kronolojia, iha fulan Novembru 2007, arguida Helena sai fali hanesan Diretora Nasional Servisu Prizional Gleno.

Iha tempu hanesan dotasaun orsamentu ba prizaun iha programa 136 ho orsamentu $353.000 atu hola sasán ekipamentu ba konstrusaun prizaun Gleno nian. Dotasaun ba programa 131-DNSAFP ba manutensaun no konstrusaun ba edifísiu prizaun $100.000 ba utilizasaun $73.000.

Nune’e, orsamentu ne’ebé halo reabilitasaun ba edifísiu Prizaun Gleno ho montante $120,695.49.

Hataan ba akuzasaun ne’e, arguida Lúcia Lobato deklara ba Tribunál katak, kona-ba kondisaun Prizaun Gleno ne’e nia haree husi jornál katak kondisaun Prizaun agora daudaun ne’e nia kondisaun grave.

Tanba ne’e, hanesan Ministra Justisa iha momentu ne'ebá iha kompeténsia atu responsabiliza kona-ba ida ne’e.

Nia dehan, iha momentu ne’e Prizaun Gleno ninia parede la di'ak ona, hanesan Ministra Justisa tenke ba haree kondisaun sira ne’e.

Iha momentu ne’e nia ba vizita Prizaun Gleno nia kondisaun la di'ak duni, tanba Prizaun sira ne’e presiza hadi'a.

Iha momentu ne’e kedas, arguida simu kontesia husi nia gabinete, maibé osan hira nia la hatene, mezmu nia hatene kondisaun prizaun la di'ak.

“Kontesia ne’e iha momentu ha’u simu ha’u haruka kedas ba iha Ministériu Finansas momentu ne’e Emília Pires nia Tempu. Tanba antes ne’e ha’u vizita ba Prizaun ne’e ha’u hato’o ba Primeiru Ministru hanesan Ministériu Justisa nia servisu,” deklara Lúcia.

Iha momentu ne’e, nia halo kontesia urjente ba Ministériu Finansas atu aprova lalais ho razaun kondisaun prizaun grave, maibé obra ne’e la'o ka lae ne’e kompeténsia husi Ministériu Finansas ho ida ne’ebé ne’e kaer obra ne’e, tanba projetu ne’e uza orsamentu governu anteriór nia, tanba iha momentu nia asume kargu iha tinan 2007.

Iha momentu prosesu aprovizionamentu la'o, nia laiha koñesimentu, tanba prosesu tinan 11 ona arguida Lúcia la lembra ona faktu sira ne’e.

Prizaun rua ne’e Gleno ho Baukau iha duni nesesidade atu hadi’a, maibé governu liu-liu Ministériu Justisa atu hadi'a. Iha Prizaun Gleno ne’e reabilitasaun ba sela lima.