Ministru Komersiu Industria no Ambiente Costancio da Conseiçaõ Pinto hatete, banhira hosi Ministériu ida kuandu entrega servisu ba iha Ministériu ida tenke liu hosi asina akta, akta ne’e maka IAE atu entrega ninia servisu ba iha gabinete PM atu nune’e ba oin kuandu komunidade sira halo keixa kona ba sasan liu prazu ne’e la’ós IAE maka responsabilidade maibé atu responsabilidade ne’e gabinete PM nian maka responsabilidade hodi halo inspesaun ba iha merkadoria sira .

“Agora ami entrega ona servisu inspesaun nian ne’ebé hanaran IAE ba iha Gabinete PM nian ne’ebé ita hanaran fila fali AIFAESA,”dehan Ministru MKIA, Pinto liu hosi nia diskursu hafoin halo termu asina akta entrega servisu iha edefisiu IAE Matadoru. Kuarta (04/01).

Nia dehan, GIAE ne’ebé durante ne’e tutela iha MKIA nia okos bazeia ba dekretu lei no. 026/2016 iha loron 29 fulan Juñu transfere nu’udar institu publiku subtitui no supertendensia iha gabinete PM ho naran Autoridade Inspesaun Fiskalizasaun Aktividade Ekonomia Sanitaria no Alimentar (AIFAESA) .

Nia hatutan, IAE harii iha tinan 2008 to’o agora gabinete (IAE) maka iha poder hodi fo asaun disiplinadora, proteje konsumidores nomos regula funsaun komersial  no industrial.

Entretantu, Primeiru Ministru, Rui Maria de Araújo  hateten. maski hosi instituisaun ida entrega fali nia servisu ba iha instituisaun seluk maibé importante maka iha prosesu konstituisaun do estadu ho nasaun,intensive no instituisoeñ.

“Servisu atu fó balu ne’e normal, no emabele muda tun muda sae nia servisu ne’e mos normal, iha vida instituisaun hotu-hotu,” dehan Rui iha salaun IAE Matadoru Kuarta (04/01).

Tanba ne’e bainhira governo tau prosesu tranzisaun sira ne’e hotu ba iha vida estadu nian sebele komprende di’ak liu tanba saida maka tenke halo prosesu hosi instituisaun ida fo fali servisu ne’e ba iha instituisaun seluk.

Xefe governo ne’e esplika, governo hamosu instituisaun foun ho naran AIFAESA, tanba durante ne’e instituisaun barak maka lao ketak-ketak ,tan ne’e maka planu governo nian ba instituisaun inspesaun sira ne’e hotu tenke tau iha instituisaun ida de’it.

Entretantu Tuir Inspektor jeral IAE, Ernesto Monteiro mos deklara liu tan katak,  IAE durante tina hirak nia laran halao servisu ho sussesu, tanba iha intituisaun IAE nia rasik iha funsionariu ne’ebé maka masimu hodi halo servisu.

Nia deklra total funsionariu IAE durante ne’e iha funsionariu nain 52, Fusionariu Permanente iha 26, Kontratadu nain 26.

Tanba ne’e iha primeiru tranjiksaun sei kordena hosi diretor jeral MKIA Abilio Sereno hodi kria estrutura no mos dekresaun servisu ba AIFAESA atu nun’e bele halo servisu iha rekeremente ba funsionariu sira bazea ba selekasaun kada meritu. Dehan Nia. 

TL Iha Prosesu Konstrusaun

Entretantu iha parte seluk, PM Rui dehan,  dezemvolvementu Timor -Leste sai hanesan konstruksaun ba nasaun, tanba ne’e husu ba ema hotu atu servisu ho di’ak, servisu ho kualidade hodi hakbit nasaun ne’e nia dezemvolvementu. 

“Ita nia nasaun sei iha fase prosesu dezemvolvementu konstruksaun, tanba ne’e se ita bele atu halo di’ak ba ita nia nasaun husu ita hotu atu servisu ho kualidade, serviju di’ak, atu nune’e dudu ita nia nasaun ne’e ba oin ho esperensia dezemvolvementu liu liu iha ekonomia ninian.” Tenik nia.

Nia hatutan ba servisu tomak ne’ebé tua halo di’ak ba nasaun tenke mai ho servisu ida ne’ebé di’ak, badinas oha vontade, la’ós atu presija ema ne’ebé iha ideial ne’ebé di’ak,

Nia dehan bain hira Timor -Leste durante ne’e buak ema ne’ebé ideial atu halo servisu entaun to’o oras ne’e Timor seidauk bele ukun an, maibé tanba de’it buka ema ne’ebé iha vontade kualidade bele fó vantajen dudu kreseimentu ekonomia TL.