Programa Sistema Monitorizasaun Judisiariu (Judicial System Monitoring Program-JSMP) nudar Organizasaun Naun-Governamental ne’ebé durante ne’e tau-matan ba seitór justisa.

Tuir Monitorimo Programa ba Violensia-JSMP, Ana Paula Marcal katak kazu violensia domestika ne’ebé julga iha Tribunal Distrital Dili, Baukau, Kovalima, no Oekusse iha fulan 4 nia laran hamutuk kazu 111.

Husi númeru ne’e, nia dehan, kazu barak liu akontese iha Munisipiu Dili ho kazu 51, tuir mai iha Baukau ho kazu 29, Oekusse ho kazu 21 no Kovalima ho kazu 10.

Durante ne’e, Ana dehan, JSMP nota katak kazu violensia domestika ne’e kuaze iha Tribunál Distrital sira iha hotu.

“Ita la hatene komunidade sira mak seidauk hadook an husi violensia ne’e ka  oinsa, tanba violensia domestika la’os akontese ba feen ho laen maibé ba oan nune’e mós ema ne’ebé mak hela hamutuk, dala-ruma mós dependensia ekonomika ba malu mós bele hamosu violensia domestika. Durante ne’e husi JSMP nia monitorizasaun iha Tribunál kuaze (kazu VD entre) feen ho laen,” dehan Ana Paula ba INDEPENDENTE iha nia knar fatin Kolmera, Tersa (11/04).

Kona-ba kazu ne’ebé TDD julga, nia dehan, entre kazu 111 ne’e, Tribunal foti ona desizaun fiñal ba kazu 87.

Nia dehan, desizaun ba kazu VD ne’ebé Tribunal foti variativu, depende ba tipu kazu.

“Kuandu Tribunál haree kazu ne’e hanesan semi-públiku ne’e suspende ka absolve tiha. Balun mós Tribunál aplika ona pena suspensaun ba nia (arguidu), maibé arguidu ne’e iha li’ur de’it depois mak kada fulan ka semana ka loron konforme Tribunál husu atu mai aprezenta an iha Tribunál. Depois pena multa mos barak liu,” nia esplika.

Tuir nia, kazu violensia ne’e kontinua akontese tanba mós presepsaun ema nian ne’ebé maske halo krime no ba tribunal maibé sei la tama prizaun.

“Dala-ruma mós sira kontinua halo nafatin, tanba arguidu rasik ladun komprende ba sasaun ne’e,” dehan nia.