VPM Hatúr Fatúk Da-huluk ba Konstrusaun Sentru Siviku Kulturál Nino Konis Santana Featured

By Mariano Mendonca Marsu 14, 2025 118
Vise Primeiru Ministru no Ministru Koordenadór Assuntu Sosiais no Ministru Dezenvolvimentu Rural Habitasaun Komunitaria (VPM MKAS-MDRHK) Mariano Assanami Sabino, hatúr fatuk da-huluk ba konstrusaun Sentru Siviku Kulturál Saudozu Nino Konis Santana, ne'ebe hanesan prinsípiu luta dor tenke sivilizadu. (08/03/25). Foto:Media Gabinete PR. Vise Primeiru Ministru no Ministru Koordenadór Assuntu Sosiais no Ministru Dezenvolvimentu Rural Habitasaun Komunitaria (VPM MKAS-MDRHK) Mariano Assanami Sabino, hatúr fatuk da-huluk ba konstrusaun Sentru Siviku Kulturál Saudozu Nino Konis Santana, ne'ebe hanesan prinsípiu luta dor tenke sivilizadu. (08/03/25). Foto:Media Gabinete PR.

LAUTÉM: Vise Primeiru Ministru no Ministru Koordenadór Assuntu Sosiais no Ministru Dezenvolvimentu Rural Habitasaun Komunitaria (VPM MKAS-MDRHK) Mariano Assanami Sabino, hatúr fatuk da-huluk ba konstrusaun Sentru Siviku Kulturál Saudozu Nino Konis Santana, ne'ebe hanesan prinsípiu luta dor tenke sivilizadu.

Hatúr Fatúk da-huluk ba Séntru siviku Kulturál ida ne'e hodi komemora loron ne'ebé saudozu Nino Konis Santana nia mate iha loron 3 fulan Marsu 1998 no loron 3 Marsu 2025 kompleta ona tinan 27.

"Ha'u nia respeitu ba hotu-hotu ne'ebé mak ohin mai ita hamutuk iha ne'e para atu bele konstrui sentru memoria bá komandante Nino Konis Santana, ida seluk ohin ita tau ona fatuk da-huluk. Siviku no Kulturál, ita dala ruma ko'alia siviku mais ne'e prinsipiu luta-dór sira nian ita tenke sivilizadu, tenke respeita lei, ita labele halo violasaun tan no labele husik iha torturasaun. no labele iha ema ruma ne'ebé tauk ko'alia ka debate mós lalikan tauk hili, labele iha tan rai ida ne'e, tanba liberdade ne'e sosa ho 300 mill pesoa mate bá rai ida ne'e, Ohin dehan iha ne'e sentru Kulturál no siviku,"afirma VPM,Mariano Assanami, iha âmbitu hatúr fatuk dahuluk ba sentru Siviku Kulturál Nino Konis Santana iha Tutuala, Munisípiu Lautém, Tersa (11/03).

Assanami hatete, Governu mós halót saudozu no Heroi sira nia restu mortais tau iha Jardin dos Heroi, Jardin la'os simiteiru. Jardin tanba atu fó Valór nafatin para atu bele kontinuidade.

"Aproveita mós ha'u la fó mensajen ba Veteranu sira tanba ohin Pai Lere fó tiha ona, maibé liu-liu ba Juventude loriku aswain liu-liu ba sira ne'ebé ke konsege iha ha'u nia lideransa iha RENETIL no mós DPP IMPTU, atu husu ba iha ne'ebé de'it ita nia komprimisiu bainhira iha 1999 ita dehan katak ita asiste joven sira lakon, tortura, ema oho la iha fen no la iha oan, ita ne'ebé ke kontinua la husu bu'at ida ba Estadu, Tanba estadu ita hahoris ita tenke fó kontinuidade,Ida ne'e mak prinsípiu, iha balun ne'ebé ke moris susar no difisil tanba antes de titlu duké sein pátria ne'ebé balun fila mai eskola la remata difisil ho susar no la taka dalan ka la koalia fila-fali prinsípiu ida ne'ebé ke tenke fó nafatin totalidade bá rai ida ne'e.”

"Kuandu ita kanta inu nasionál ita tau liman iha hirus matan tanba iha ne'e mak fuan, fuan ida ne'e mak la toba ita nia isin ne'e bele deskansa kuandu ita toba isin hotu-hotu deskansa fuan la deskansa kuandu fuan deskansa ita mate hotu. Tanba ne'e mak tau liman iha fuan atu koneksaun kontinua nafatin bainhira fuan sei fekit ha'u sei moris nu'udar mate restu atu fó kontinuidade," nia akresenta.

Nia hatutan, Fuan sei fekit sei moris nu'udar mate restu atu fó kontinuidade bá Dezenvolvimentu, ne'ebé pozisaun iha ne'ebé de'it, iha Partidu ne'ebé de'it mais ne'e hotu luta para konstrui bá estadu no nasaun ida ne'e.

"Ha'u bainhira simu orden husi, bainhira maun Xanana kaer ha'u simu orden husi maun Konis Santana liu husi Rouso Joaguim Fonzecha ne'ebé mai hasoru nia fó de'it karta ida ba ami RENETIL atu dehan forma aan para bele fó kontinuidade la'os de'it luta iha vila laran la'os de'it luta iha Indonézia maibé mai kontinuidade luta ne'e sei naruk, Maibé kontinuidade sai FALINTIL para atu bele hodi rai ne'e bá oin," nia dehan.

Tan ne'e mak iha 1999 atan rasik fó orientasaun bá RENETIL tomak katak la'os halo demokrásia, la'ós hili tanba demokrásia maibé ida ne'e Timor tomak hili nia moris ou nia mate, kuandu hili mak ema la vota sei bá Ai-laran para fó kontinuidade hanesan mensajen komandante Konis Santana.

"Atu dehan dala ida tan iha eventu sira hanesan ne'e ita halo komprimisiu de Onra fila-fali para ita labele lakon ita nia konsiensia, tanba pozisaun ne'ebé ke ita iha, tanba difikuldade no dezafiu ne'ebé ke ita iha, valores ne'e maka fó ita vale nu'udar ema ida ne'ebé ke moris," tenik VPM.

Iha fatin hanesan Eis Jeneral Lere Anan Timur hatete, Estadu Governu agradese bá inan aman iha Tutuala tanba bele fó ona nia oan mane osan mean Konis Santana mate ba rai ida ne'e hodi hetan ukun rasik aan.

"Ba inan aman, kamarada kompaineru Tutuala oan ho nai ulun sira husi boot to'o ki'ik maka ha'u nia hakruk. Ba inan aman sira ita hamutuk iha ne'e tanba bu'at ida tanba istória no memoria ita nia funu 24 anos. Inan aman husi Tutuala Estadu, Governu agradese bele fó imi nia oan nurak ida osan mean Konis Santana ha'u nia alin kámarada da luta ne'ebé ke ami rejista hamutuk durante tinan 24 nia laran," nia dehan.

Nia afirma, Konis maluk sira ne'ebé ke uluk hamutuk ho nia sei moris iha ne'e Jeneral Maunana, jeneral Aluc ho sira selseluk, saudozu Konis mate iha parte loromonu iha rai Ermera tanba ne'e mak bolu ponta leste seleiru da Nasaun.

Ponta leste nia oan namkari husi rai-klaran to'o rai ikun sira mate dook husi nia rai moris-fatin, balun buka ninia rate la hetan maibé inan aman sira halerik de'it.

"Ita nia konsekuensia funu ita ka liu-liu imi jerasaun foun labele haluha. Séntru Kulturál ne'ebé ke ohin ita hatúr fatuk dahuluk no komemora Konis nia mate ida ne'e iha responsablidade ita hotu nian liu-liu ba Tutuala oan sira," nia salienta.

Hanoin katak Embaxadora Portugál ho inisiativa rasik halo Sentru Kulturál Nino Konis Santana ida ne'e mais sei halo mós iha fatin seluk-seluk. Purke sentru Kulturál ida ne'e mak sei transforma jerasaun foun foinsa'e sira ne'e.

"Muda imi nia mentalidade muda imi nia karakter haforsa liu tan imi nia nasionalizmu no patriotuzmu imi atu hadomi imi nia rain no povu. Sira ne'ebé ke ohin loron la hamutuk ona ho ita saudozu Konis Santana, Nicolao Lobato ho sira seluk sira lakon no mate ba objetivu ida ukun rasik aan," nia afirma.

Ukun rasik aan ida ne'e meiu ida atu bele halo oinsa povu bele moris di'ak atu moris di'ak tenke kore aan husi kolonializmu hanoin katak Tutuala iha responsablidade boot la'os foin agora, uluk iha funu laran iha responsablidade boot tanba maun Xanana hili Tutuala hanesan ninia refujiu Estratéjiku trasa planu atu halo oinsá harii situasaun foun ida ne'e.

"Ha'u nia apelu bá Veteranu sira ita iha responsablidade boot enkuantu ita sei moris,"Lere afirma.

Entretantu, Presidente Autoridade Munisipíu Lautém (PAM) Melio de Jesus hatete, nu’udar Prezidente Autoridade Munisipál Lautém lori povu nia naran hakarak agradese ba  Governu Konstituisionál da-sia no  Embaixadór Portugal iha Timor-Leste nia apoiu tomák hodi harii sentru Siviku Kulturál ne'e.

"Ohin loron ita halibur iha fatin ida ne'e hodi halo lansamentu fatuk dahuluk ba Sentru Sivika Kultural Nino Konis Santana nune’e mós atu komemora tinan 27 ba Saudozu Konis Santana ninia mate iha funu laran. Hákarak aproveita oportunidade ida ne’e mós konvida Povu Munisípiu Lautém espesiál ba Povu Postu Administrativu Tutuala, liu husi Autoridade lokál ba jerasaun Tutuala nian, ohin ita mai atu asiste ba Lansamentu fatuk dahuluk ba Edifisiu Sentru Siviku Kultura Nino Konis Santana nian."

"Tan ne’e, Prezidente Autoridade Munisipál Lautém husu Komunidade sira husi Postu Administrativu Tutuala, bainhira konstrusaun Edifisiu Sentru Siviku Kultural Nino Konis Santana ne’e la’o ita hotu nia sentidu responsabilidade atu asegura prosesu ne’e tomák to'o ninia finalidade sai nu’udar uma no mahon ba sentru Sivika Kultura Nino Konis Santana nian iha Postu Administrativu Tutuala," nia dehan n

Aproveita oportunidade ida ne’e hakarak hafanu no fo hanoin ba Povu Postu Administrativu Tutuala hotu iha responsabilidade no moral atu kaer nafatin Espiritu patriotismu ne’ebe Nino Konis Santana husik hela bainhira nia kaer papel ida ne’e ba libertasaun nasionál ba Independénsia Timor-Leste nian.

Tanba ida ne’e, nu’udar Prezidente Autoridade Munisipál Lautém, husu jerasaun foun sira husi Postu Administrativu Tutuala ne’ebe daudaun ne’e iha prosesu estudu nia laran no Professor eskolar sira katak, Sentru Siviku Kultural Nino Konis Santana nian ne’ebe sei hari ida ne’e hodi transforma  sosiedade iha Postu Administrativu Tutuala.

Emjeral iha Timor-Leste sai sosiedade ida ne’ebe iha Espiritu tuir saida mak ita nia Saudozu Nino Konis Santana hala’o no Jenerál hirak ne’ebe nu’udar ninia kompatriota Funu nian ne’ebe agora daudaun sei iha moris.

"Husu ba ita hotu tau sentidu responsabilidade hodi asegura memoria Nino Konis Santana nian, ne’ebe nu’udar Espiritu no mahon ba ita hodi servi ita nia povu no ra ida ne’e," tenik nia.

Partisispa iha serimonia hatúr fatuk da-huluk ne’e partisipa husi Vise Primeiru Ministru no Ministru Koordenadór Assuntu Sosiais no Ministru Dezenvolvimentu Rural Habitasaun Komunitaria Mariano Assanami Sabino, Eis General Lere Anan Timur, General Aluc, General Maunana, no reprezenntante F-FDTL, inklui membru Governu sira, no diplomata sira balu, nomós adidu seguransa Defeza Portugál nian no ba nian aman sira hotu Prezidente Autoridade Munisipíu Lautém no Veteranu sira.

Rate this item
(0 votes)
Last modified on Sexta, 14 Marsu 2025 11:35

Independente Digital TV

Follow us on Facebook

Kalendariu Notisia

« March 2025 »
Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
          1 2
3 4 5 6 7 8 9
10 11 12 13 14 15 16
17 18 19 20 21 22 23
24 25 26 27 28 29 30
31