Salariu Boot ba Asesor, Ministru Fidelis: “Laos Ami Invente, Sistema Mai Kedan husi Pasadu” Featured

By Mariano Mendonca Setembru 29, 2022 299
Ministru Prezidensia Konsellu Ministru, Fidelis Manuel Leite Magalhães. Foto:Dok/INDEPENDENTE. Ministru Prezidensia Konsellu Ministru, Fidelis Manuel Leite Magalhães. Foto:Dok/INDEPENDENTE.

DILI: Governu Konstitusional daualu ne’ebé lidera husi Primeiru Ministru, Taur Matan Ruak, la inventa, hamenus ka halakon ‘obra’ husi governu anterior, liu-liu kona-ba salariu ba asesor sira.

Ministru Prezidensia Konsellu Ministru, Fidelis Manuel Leite Magalhães hatete, salariu ba asesor nasionál no internasional ne’ebé implementa daudauk ne’e la’os governu daualu mak inventa, maibé mai kedan husi governu anterior.

"Sistema ida ne'e la'os govemu ida ne'e mak inventa, ne'e ita tenke klaru, sistema ne'e mai kedas husi pasadu, halo tiha ona lei sira tenke altera fila fali tanba dehan karik ita tau rekezitu ne'ebé mak maka’as liu, ejize ema atu serbisu ema lakohi, tanba ita la hetan tekniku espesialista sira, ne'ebé lori mai husi governasaun sira Anterior," dehan Fifelis hafoin reuniaun Konsellu Ministru, iha Palásiu Governu, Kuarta (28/09).

Fidelis lembra hikas governu anterior nia deklarasaun katak sistema pagamentu ba asesor sira bazeia ba sistema merkadu, tan ne’e bainhira fó salariu sei halo negosiasaun.

"Ha'u sei lembra uluk ha'u sei iha Prezidensiá da Repúblika ami mai reuniaun dala-barak iha Parlamentu Nasionál ne'e, iha altura ne’eba Ministériu Finansas governu hirak liu ba dehan hanesan ne'e ‘ita ninia sistema pagamentu ba assesor sira ka espesialista sira ne'e bazeia ba sistema merkadu’, katak governu oferta salariu, ida fali ne'e nia responde, nia konkorda ka la konkorda, mais nia uza sistema merkadu, entaun ne'e sistema ida ke nakloke, uluk kedas to'o agora ne'e.”

"Maibé ita la'os inventa ho buat foun, ne'e la'os, agora governu mak inventa fali ninia grau tantu nivel salariu foun. Agora buat ne'ebé mak governu koko atu regulariza ida ne'e," dehan nia.

Nia esplika, Lei kontratu termu sertu ne'ebé uza hodi selu assesor sira no espesialista sira ne'e hatuur klaru kedas katak Timor-oan ho kualifikasaun X ho esperiénsia serbisu tinan 15, simu salariu ho montante masimu rihun $8.

“Depois sei define tan, se kategoria tuir, purezemplu $7 mill ka $6 mill depois tekniku espesialista sira natureza hanesan ne'e, nia mai ho $5 mill, $4 mill, ne'e la'os VIII governu mak inventa, maibé ne'e dekretu lei ne'ebé mak regula ida ne'e.”

Tan ne’e, nia hatutan, karik governu halo desizaun mós tenke tuir tabela dekretu lei ne'ebé mak envigor hela.

Iha fatin ketak, Koordenadór La’o Hamutuk, Celestino Gusmão konsidera asesor nasionál no internasionál labele simu salariu ho montante minimu $6.000 no masimu $20.000.

“Deputadu sira hanoin katak ita kontinua iha osan barak, deputadu sira mós la sente katak ita-nia rai ida ne'e merkadu finanseiru internasionais la a favor ba ita, iha fundu petroliferu liu-liu iha tinan ida ne'e negativu iha merkadu finanseiru internasionais, lakon ona maizumenus billaun $2. Iha tinan ida ne'e duni ita la hetan ona reseitas petroliferu husi Bayu Undan," dehan Celestino ba jornalista sira iha nia kna'ar fatin Bebora, Kinta (28/09).

Nia dehan, PN intende ka lae avizu husi Ministériu Finansas liu husi orsamentál kona-ba nesésidade atu redus gastus la nesesáriu sira.

LH, nia hatete, seidauk rona deputadu sira-nia estratéjia ba alokasaun ida ne'e atu ajuda saida, tanba performes PN durante ida ne'e laiha buat ruma ne'ebé estraordináriu.

“Servisu Parlamentu Nasionál, asesór sira, inklui deputadu sira, servisu baibain hela, la produz produtu estraordináriu ruma ne'ebé atu reforsu objetivu estadu nian kona-ba libertasaun povu ne'ebé refleta mal-nutrisaun, dezempregu, pobreza ne'ebé ita-nia rai iha, aspetu edukasaun, saúde, saneamentu sira ne'e hotu.”

Durante ne’e, nia afirma, LH la haree sira-nia esforsu no kontribuisaun signifikante.

“Entaun laiha razaun atu aumenta gastus deznesesáriu sira hanesan ne'e, ne'ebé la'o normál hanesan agora nafatin ka iha nesésidade atu redus gastus deznesesáriu sira.”

“Tanba la'ós hakarak atu redus, tanba ne'e ezijensia, urjente husi negativu kona-ba ekonómia, kona-ba finansas públiku no fatór oioin, agora iha tedensia atu redus gastus deznesesáriu sira, tanba sá mak Parlamentu Nasionál iha tendensia atu aumenta saláriu sira, aumenta gastus buat sira ne'e hotu tenke iha razaun.”

Celestino dehan, ukun-nain sira labele inventa buat ida tuir sira-nia hakarak, maibé tenke halo tuir nasaun nia realidade.

Molok ne’e, Konsellu Administrasaun Parlamentu Nasionál deside hodi hasa’e salariu ba asesor nasionál no internasional Parlamentu Nasionál nian. Tuir desizaun ne’ebé públika ona iha Jornal Repúblika, salariu minimu ba asesor mak $6.500 no salariu masimu mak $20.000.

Tuir desizaun ne’e, iha diferensia entre salariu ba asesor nasionál no asesor internasional.

Asesor nasionál sei simu salariu husi $6.500 to’o $8.000 no asesor internasionál sei simu salariu husi $17.500 to’o $20.000.

Maske desizaun ne’e públika ona iha Jornal Republika maibé seidauk implementa tanba presiza hatama ba orsamentu Parlamentu Nasionál (PN) nian iha Orsamentu Jeral Estadu 2023.

Deputada bankada CNRT, Carmelita Moniz konsidera salariu ba asesor sira ne’e demais liu.

"Asesor nasionál ne'ebé grau akademiku doutoramentu iha esperiénsia mais tinan 15 nia saláriu minimu $6.500, masimu rihun $8. Asesor internasionál grau akademiku doutoramentu esperensia mais tinan 8, saláriu minimu $17.500 masimu rihun $20," dehan nia iha Parlamentu Nasionál, Tersa (27/09).

Deputada ne’e dehan, nia la konkorda no lamenta ho desizaun KA PN hodi hasa’e salariu ba asesor sira.

"Prezidente Parlmentu, ha'u sente la konkorda no lamenta uitoan ho desizaun Konsellu Administrasaun ita nian ne'ebé sai ona iha Jornál da Repúblika liu husi desizaun númeru 73 kona-ba tabela salariál ba asesores Parlamentu Nasionál," dehan nia.

Carmelita kestiona, asesor sira ne’e atu halo saida, tanba deputadu no membru iha komisaun sira hatene sira-nia servisu.

Nia hatutan, PN iha Timor-Leste la hanesan ho PN iha rai sira seluk ne’ebé buat hotu asesor mak prepara no deputadu sira hein ba koalia de’it.

"Purezemplu Estadus Unidus no pais sira seluk, ema halo hotu tiha mak ita ba ko'alia de'it iha plenária. Maibé ita nian la'e, liu-liu komisaun A, ita tenke buka rasik no halo rasik, asesor ajuda ita ba língua de'it,” dehan nia.

Tan ne’e, nia hatete, nia sei halo proposta hodi hapara bainhira Prezidente PN tau duni desizaun husi KA PN ne’e iha orsamentu ba PN nian iha OJE 2023.

"Ita-nia osan estadu ne'e atu fó ba asesor sira ne'e iha Orsamentu 2022 rihun $100 ba leten, ba de'it halo pagamentu ba asesor sira ne'e, ne'ebé favór ida Parlamentu Nasionál tetu hikas polítika sira ne'e," dehan nia.

Hatan ba kestaun ne'e, Prezidente PN, Aniceto Longuinhos Guterres Lopes hatete, ajustamentu saláriu asesor nasionál no internasionál ne’e bazeia ba Dekretu Lei ka Lei ne'ebé governu iha.

"Tanba saida mak tenke adapta no ajusta ho Governu ninian, tanba iha esperiénsia, iha asesores potensiál barak, depois sira inklina liu hakarak ba servisu iha governu, tanba iha ne'ebá oferese saláriu di'ak liu, tantu nasionál no Internasionál," dehan nia.

Tanba oferta hanesan ne'e no situasaun hanesan ne'e, Aniceto dehan, la favorese ba PN atu hadi'a kualidade servisu.

"Enkuantu governu ninia rekursus barak liu oinsá mak ita Parlmentu nasionál hola inisiativa, ita-nia rekursu no haree nia klase, ema di'ak ne'e hakarak ba iha governu," katak nia.

Tuir nia, asesor sira ne’ebé servisu iha PN ne’e segunda no terseira klase tanba sira ne’ebé klase di’ak hili liu governu.

“Ida klase di'ak ni'an ne'e Parlmentu Nasionál la hetan tanba diferensia saláriu hanesan ne'e. Maibé ida ne'e ajusta de'it tuir lei, ne'ebé ita ko'alia kona-ba diskripansia entre asesores nasionál ka Internasionál ne'e, ita tenke hadi'a husi lei ne'ebé mak estabelese tabela salarial tantu governu no Parlamentu Nasionál," dehan nia.

Aniceto hatete, maske KA PN aprova ona, maibé seidauk hatene bainhira mak atu impelemnta.

“La hatene komesa tinan oin mak Parlamentu Nasionál halo karik. Ida ne'e apenas desizaun ida ne'ebé Konsellu Admistrasaun hasai no seidauk iha asesor ida selu tuir ida ne'e, pelumenus to'o agora ne'e. Governu nian kala sira goza ona benefisiariu sira karik."

Rate this item
(0 votes)

Independente Digital TV

Tuir ami iha Twitter

Kalendariu Notisia

« May 2024 »
Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
    1 2 3 4 5
6 7 8 9 10 11 12
13 14 15 16 17 18 19
20 21 22 23 24 25 26
27 28 29 30 31