Iha tinan hirak kotuk, KAK halo kampaña maka’as no ativu tebes iha atividade kontrolu ba patrimoniu estadu, liu-liu ba karreta no motor estadu ne’ebé funsionariu públiku sira uza sees husi loron serbisu no hala’o viajen ba munisipiu sein karta autorizasaun husi sira-nia superior.
Seriedade KAK ne’e mós bele reflete husi kriasaun prizaun rua iha edifisiu KAK hodi bele detein ema sira ne’ebé KAK konsege kaer.
Maibé, tama iha tinan 2020, atividade kontrolu ida ne’e neneik-neneik hahú malirin. Prova ida ne’ebé hatudu mak prizaun ne’ebé KAK prepara sai fali armajen hodi rai sasan ne’ebé la uza.
Ba kestaun ne’e, Adjuntu Komisariu ba Prevensaun no Sensibilizasaun KAK, Luis Oliveira Sampaio dehan, atividade kontrolu ba patrimoniu estadu suspende ona dezde fulan Fevereiru 2020.
“Ita aprezenta ona relatoriu ba Komisaun Funsaun Publiku. Rekomendasaun balun katak Komisaun Funsaun Publiku bele koordena kada diresaun iha Ministériu idaidak atu fó responsabilidade ne’e ba kargu Diretór Jeral sira mai kraik atu sira mak kontrola,” dehan Luis ba Jornalista INDEPENDENTE iha nia kna’ar fatin, Farol, Kuarta (09/09).
Daudauk ne’e, nia hatutan, atividade kontrolu patrimoniu estadu suspende hela, maibé iha nafatin diskusaun, tanba iha inisiativa laos KAK de’it, maibé serbisu hamutuk ho Diresaun Patrimoniu Estadu, no Polisia Nasional Timor-Leste (PNTL).
Nia hatete, maske iha ona koordenasaun, maibé seidauk hatene bainhira mak hahú fila fali kontrolu, tanba bainhira koalia kona-ba serbisu presiza mós iha apoiu tekniku no rekursu.
“Maibé ita iha periodu orsamentu duadesimo no laiha kustu ida ba iha operasional nian, ho ida ne’e ita suspende hela atividade ida ne’e maibé ba oin bele lao fila fali,” dehan nia.
Bainhira KAK seidauk reativa ninia atividade kontrolu ne’e, Luis husu ba sidadaun tomak ne’ebé karik hetan ema uza patrimoniu estadu iha Sabadu no Domingu hodi tula malu ba pasiar ka halo atividade privadu, bele informa lalais ba parte seguransa.
Maibé, nia hatutan, bainhira presiza, no karik simu informasaun no evidensia ruma husi sidadaun balun kona-ba ema uza sala patrimoniu estadu, KAK sei prontu atu duni tuir.
“Keta haluha hasai foto ba karreta ne’e atu iha evidensia ruma, ema ruma mak hetan no informa mai iha KAK, KAK sei prosesu kedas. Investigador sira sei buka tuir kedas,” nia promete.
Tuir nia, ba atividade kontrolu ida ne’e, importante mak partisipasaun komunidade nian hodi fó informasaun ne’ebé detallu, hasai foto, no númeru xapa matrikula.
Nia esplika, KAK bele halo prosesu bainhira keixa ruma tama, maibé atu halo atuasaun lao tuir estrada ka halo auto stop ne’e mak suspende hela.
Molok ne’e, tuir observasaun jornalista jornal INDEPENDENTE, prizaun preventiva ne’ebé KAK prepara atu sulan funsionariu sira nakfilak ona sai armajen.
Bainhira loke odamatan uma ne’ebé uza ba prizaun, paisajen dahuluk ne’ebé haree mak kadeira hirak ne’ebé butuk kuartu prizaun oin. Bainhira soe matan ba prizaun laran kadeira balun mós butuk hela, iha mós ai Natal nian ida husi plastiku ne’ebé rai hela iha kuartu prizaun.
Iha toba fatin iha sela ida nia laran, biti ho kór azul ne’ebé lulun rai hela iha toba fatin leten. Iha toba fatin ne’e nia ulun, iha closed ida ne’ebé nakonu ona ho foer no taka ho gayung.
Kondisaun sasan hirak ne’ebé ‘lekar’ iha prizaun laran hatudu momoos katak prizaun ne’e la uza kleur ona.
Entretantu, mosu kritika maka’as husi Diretór Ezekutivu Asia Justice and Rights (AJAR) José Luis Oliveira, tanba konsidera KAK la seriu hodi implementa programa kontrolu ba funsionariu públiku sira ne’ebé uza karreta estadu iha tempu feriadu.
Tuir Luis, molok ne’e KAK deklara katak loke ona prizaun ida iha KAK hodi halo apresaun ka tahan ema sira ne’ebé uza karreta estadu fora husi tempu serbisu.
Maibé, nia hatete, asaun husi KAK ne’e manas iha tempu dahuluk de’it, ikus mai laiha ona kontinuasaun.
Deklarasaun husi Diretór Ezekutivu AJAR ne’e relasiona ho imajen balun ne’ebé públika iha jornal INDEPENDENTE kona-ba ema balun uza karreta estadu hodi pasiar iha Kristu Rei iha Domingu (02/08).
Tuir imajen ne’ebé jornal INDEPENDENTE hetan husi fontes balun, mane ida ho idade maizumenus 25 tula nia parseiru ho karreta estadu ho xapa matrikula 05.620 G, no para hela iha area Kristu Rei, Dili.
“Uza karreta estadu kontinua pasiar iha loron Sábadu no Domingu, pasiar iha Kristu Rei, ida ne’e ha’u lamenta tebes ba KAK, ne’e panas-panas tahi ayam, KAK nia asaun ne’e hanesan manas de’it iha momentu primeiru tempu de’it, hodi buka oin de’it, maibé depois la konsisten,” dehan Luis ba jornalista sira iha nia kna’ar fatin, Faról, Dili, Segunda (03/08).
Tuir Luis, prizaun ne’ebé KAK kria ho halo aprensaun ka tahan karreta estadu daudauk ne’e fali armajen.
“Ema sira ne’ebé uluk sira tahan, AJAR la haree medidas saida mak sira halo, no agora mós laiha kontinuasaun, neduni iha ne’e hanesan lei karik medidas ida ne’ebé KAK halo ne’e la hamosu efeitu ne’ebé halo ema tauk atu komete fali krime hanesan,” dehan nia.
