Opozisaun apoia pozisaun komunidade Bekora • Eskoltu SEATOU la hatene aan Featured

By Mariano Mendonça Abril 09, 2025 600
Bankada Opozisaun. Foto:Dok. Bankada Opozisaun. Foto:Dok.

DILI: Alargamentu estrada Kuluhun-Fatuahi hamosu duvida boot ba komunidade Bekora, iha etapa dahuluk fó ona sira ninia rai-rohan balun, maibé iha markasaun daruak governu koko atu ‘hada’u’ tan espasu balun.

Ne’e duni, bankada opozisaun apoia asaun ne’ebé komunidade Bekora halo hodi la fo fatin ba governu liuhusi Sekretariu Estadu Asuntu Toponomia no Organizasaun Urbana (SEATOU) atu kontinua haknaok komunidade sira-nia rain.

Bankada Kmanek Haburas Unidade Nasional Timor Oan (KHUNTO) defende tebes komunidade Bekora ne'ebé sai vitima bá eviksaun husi Governu halo ba komunidade sira folin laek tebes.

Deputadu Bankada Khunto, Antonio Verdial da Silva Ferreira hato'o, efiksaun sai preokupasaun boot ba komunidade sira ne'ebe afetadu iha sidade Dili, tanba Governu hasai komunidade husi fatin risku no halo efiksaun sein tau sira iha fatin ne'ebe dignu no laiha espiritu umana.

"Ekipa konjunta ne'ebe lidera husi SEATOU hamutuk ho tekniku sira husi Ministeriu Obras Publicas (MOP) hala'o knaar la tuir dialogu ne'ebe hala'o ho komunidade, relativamente ho aktu hirak ne'ebe mensiona. Ohin loron komunidade afetadu sira barak triste ba atu sira ne'ebe ekipa konjunta ne'e rasik hala'o komunidade ne'ebe afetadu sira, mós kontribui ba rai ida ne'e iha sira-nia vida moris maibe ohin loron iha Governu da-sia (IX) nia ukun sira folin laek," dehan nia, iha plenaria Parlamentu Nasionál, horisehik.

Nia afirma, dialogu ne'ebe hala'o husi ekipa konjunta lidera husi SEATOU ko'alia oin seluk, maibe implementasaun iha terenu oinseluk. Iha loron ia 11 ate 14 Janeiru 2025, ekipa SEATOU hala'o dialogu ho komunidade ne'ebe afetadu tebes ba eviksaun hahu husi Suku Kuluhun, Suku Bekora no Suku Kamera, Postu Kristo Rei, katak alargamentu estrada to'o uma komunidade ne'e metru 2,5 de'it. Tanba ne'e felizmente komunidade afetadu sira sobu rasik sira-nia hela fatin, hasai sasan mezmu sosa fali material hodi hadi’a rasik ida-idak nia hela fatin sein indiminizasaun husi Governu.

"Hakarak reafirma ami ninia pozisaun ne'ebe klaru hodi defende nia povu ne'ebe terus ba rai ne'e, maibe ukun-aan ona nafatin terus no triste iha planu dezenvolvinentu Governu da-sia nian ne'ebe lidera husi SEATOU rasik," nia dehan.

Ho asaun hirak ne'ebe Governu halo, la konsidera komunidade sira nu'udar mos povu iha rai doben RDTL ida ne'e, maibe Governu uza de'it ninia forsa no obrigatoriamente aroganisa dialogu ne'ebe la fo klarifikasaun ne'ebe loloos ba komunidade no laiha honestidade iha inisiu dialogu katak, koalia oinseluk no implementasaun iha terenu oin seluk, sein liu husi dialogu tuir mai hodi aumenta tan metrus ba alergamentu Estrada nian.

Hanesan foin loron ida liuba komunidade iha parte Suku Kuluhun, Suku Bekora no Suku Kamera kontra alergamentu estrada tanba komunidade husu onestidade ba ekipa implementadór sira ne'ebe iha sira-nia organizasaun dialogu ko’alia oin seluk no implenta oin seluk.

Tanba ne'e, ho insatisfasaun sira ne'ebe iha, komunidade la ejize buat barak maibe, sira husu atu Governu indika fatin foun ba sira bele hela ho dignu, atu sira bele hatutan moris hodi sente dezenvolvimentu nia furak, maibé infelizmente ezijensia sai hanesan de'it boomerang ka ahi ba ekipa implementadór ne'ebe lidera husi SEATOU liu husi ordem primeiru ministu nian.

Entretantu, Deputado Bankada KHUNTO, Luis Roberto reforsa, husu atu halo dialogu ho komunidade iha Bekora hodi buka solusaun no labele sobu komunidade nia uma tanba rai ne'e pertense ba populasaun nian.

Nia afirma, prosesu alargamentu estrada husi Kuluhun ba to'o iha Bekora ne'ebé afeta ba propriedade privada husi komunidade sira nian markasaun primeiru ne'e komunidade sira koopera ona ho governu hodi kontribui metru tolu (3), maibe segundu markasaun hodi alarga tan metru tolu (3) ka hamutuk metru neen (6), ne'e maka mosu dezintendimentu tanba SEATOU ho ekipa ba halo markasaun la liu dialogu ruma.

Tanba ne'e, husu ba  SEATOU ho ekipa atu promove dialogu ho komunidade sira tanba maoria rai ne'ebé iha rai privadu la'os estadu nian hodi evita mosu problema ne'ebé ema hotu la hanoin atu akontese.

“Maibe hanesan reprezentante povu hakarak husu nafatin ba governu tenki halo dialogu ita nia komunidade sira neebe rai privadu iha Bekora ne’e, nune’e sira mos bele simu, ita labele uza deit ita nia arogante, ita nia forsa hodi hamate tia ita nia komunidade sira nia hanoin,” nia dehan.

Nia hatutan,  Se governu sobu obrigatoriu populasaun Bekora nia uma la liu husi dialogu ruma mak sei hamosu dezintendimentu hamosu problema ne'ebé ema hotu lakohi hakarak atu mosu. Tanba ne'e nia husu ba governu atu servisu koordenasaun liu husi ekipa ne'ebé mak iha.

Fatin hanesan, deputada Bankada CNRT, Cedelizia Faria dos Santos sublina, durante ne'e SEATOU halo ona dialogu ho komunidade sira, tanba ne'e presiza koopera hodi kontribui ba dezenvolvimentu.

“SEATOU durante ne'e nia mos halo hela dialogu ho ita-nia komunidade sira, ema balun kontente no balun la kontente ne'e normal, maibe nasaun atu lao ba oin ha'u husu ita hotu atu fó apoiu,” dehan nia.

Nunee, Prezidente Parlamentu Nasional (PN), Maria Fernanda Lay, husu tekniku husi Vise Ministru Asuntu Parlamentar atu rejista hotu preokupasaun husi deputadu sira nian no rekomenda ba ministeriu relevante sira atu bele tau iha konsiderasaun.

 

La hatene aan

Vise Prezidente Komisaun B Parlamentu Nasional, Luis Roberto, preokupa ho atetude husi seguransa pesoal ka eskoltu husi SEATOU ne'ebé deskute malu ho komunidade vitima bá eviksaun iha Bekora.

Nia hateten, husu ba seguransa pesoal hatene nia papel atu asegura membru governu, la'os ba diskute malu ho populasaun.

“Husu ba seguransa pesoal atu hatene sira nia papel, sira tun ba atu asegura membru governu la'os tun ba atu diskute malu ho populasaun sira,” dehan nia.

Nia fundamenta, membru Korpu Seguransa Pesoal (CSP) tenke servisu ho profisional tuir lei haruka atu asegura de'it membru orgaun governu sira, la'os diskute malu fali ho populasaun sira.

Tanba ne'e, nu'udar membru Komisaun B PN husu ba komando Polisia Nasional Timor Leste (PNTL) atu fó orientasaun ba membru CSP atu servisu tuir lei ne'ebé iha, labele arbiru.

“Korpu Seguransa Pesoal sira tenke servisu ho Profesional la'os tun ba sira mak hamrik iha oin hodi istori malu ho komunidade sira, ne'e la'os papel no serbisu seguransa pesoal nian, se lae ita desvaloriza ita-nia demokrasia iha nasaun ne'e, ita uza ditadura,” tenik nia.

Rate this item
(0 votes)
Last modified on Kinta, 10 Abril 2025 09:59

Independente Digital TV

Follow us on Facebook

Kalendariu Notisia

« April 2025 »
Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
  1 2 3 4 5 6
7 8 9 10 11 12 13
14 15 16 17 18 19 20
21 22 23 24 25 26 27
28 29 30