Ministra Elia seidauk hasai despaisu, aimoruk sei ‘budu’ iha armajen INFPM Featured

By Adelaide dos Santos Janeiru 09, 2024 1001
Armazen Institutu Nasionál Farmasia no Produtu Mediku. Foto:Dok. Armazen Institutu Nasionál Farmasia no Produtu Mediku. Foto:Dok.

DILI: Institutu Nasionál Farmasia no Produtu Mediku to’o ohin loron sei hein despaisu husi Ministériu Saude atu bele halo distribuisaun ba aimoruk ne’ebé daudauk ne’e rai iha armajen.

Diretor Ezekutivu INFPM, Brigido Simão de Deus informa, ekipa ne’ebé Ministériu Saúde forma finaliza ona verifikasaun ba reajente no konsumavel ne’ebé foin daudaun kompaña Sali-magu hatama ba armajen INFPM.

Aimoruk ne’ebé kompaña Sali-magu hatama hamutuk item 78 ne’e, Brigido dehan, seidauk bele distribui ba fasilidade saude sira tanba Ministra Saude, Elia dos Reis Amaral, seidauk hasai despaisu.

“Ita-nia aimoruk reajente no konsumavel sira ne’ebé mak iha loron 14 fulan Dezembru 2023 ne’e (tama iha armajen INFPM), ekipa husi Ministériu Saude halo verifikasaun hotu ona.”

“Aimoruk sira ne’ebé mak tama mai ne’e hamutuk 78 item, maibé to’o agora ami seidauk halo distribuisaun tanba seidauk hetan despaisu husi Ministra Saude, Elia dos Reis Amaral,” informa Diretór ne’e iha nia knar-fatin, Segunda (08/01).

Despaisu husi Ministra Elia, nia dehan, mak sai nu’udar prosedura legal ba INFPM hodi bele halo distribuisaun ba aimoruk.

“Agora ami hein de’it tanba ami sempre iha aprosimasaun ba Ministra Saúde hodi hato’o lalais prossesu sira ne’e, atu nune’e ita bele halo distribuisaun, no ami mós konvida ona kompaña Sali-magu mai iha ne’e hodi ajusta ami-nia planu ne’ebé mak iha, hodi sosa medikamentu no ekipamentu sira ne’e,” dehan nia.

Aleinde despaisu husi Ministra Elia, nia dehan, distribuisaun aimoruk ne’e sei halo bazeia ba nesesidade no pedidu husi fasilidade saude sira.

Entretantu, Jornalista Jornal INDEPENDENTE koko konfirma asuntu ne’e Ministra Elia, maibé la konsege hetan konfirmasaun tanba ministra okupadu ho servisu seluk.

MS Elia hatene waoo de’it

Iha Parlamentu Nasionál mosu kritika hasoru Ministra Saude, Elia.

Deputada husi bankada Fretilin, Sancia Paixao Bano konsidera Ministra Elia hatene mak halo stile wao de’it.

Iha semana kotuk, nia fó ezemplu, iha pasiente ida grave refere husi Oekusse ba HNGV, maibé laiha aimoruk atu atende pasiente ne'e.

"Ha'u husu ba Vise Ministru Asuntu Parlamentar rekomenda ba MS atu haree kona-ba aimoruk no atendimentu sira, mesmu Ministra Saude Elia dos Reis Amaral bele waoo loos, maibé favor haree kondisaun di'ak no dignu ba ita-nia povu," dehan nia liu husi plenaria Parlamentu Nasional, Segunda (08/01).

Tuir deputada ne’e, problema aimoruk laiha la'os de'it akontese iha Munisipiu Dili maibé iha ospital referal sira aimoruk laiha duni.

"Ha'u rasik check iha ospital referal Oekusse iha duni pedidu hato'o ba SAMES (INFPM), maibé sira poiu de'it aimoruk botes 10, entaun loron ida ka rua pasiente grave tama rua ka tolu, entaun aimoruk ne'e hotu kedan, ida ne'e akontese tinan kotuk kedas," nia dehan.

Nia hatutan, ospital referal sira iha munisipiu hotu no Dili persiza duni aimoruk ho stock ne’ebé sufiente atu atende pasiente sira, se la'e bele hakoi ema lorloron.

"Ida ne'e realidade ida akontese, tanba kada semana pasiente ne'ebé mate ne'e iha sala mortuariu ne'e iha ema na'in lima, dala-ruma mate to'o na’in hitu," dehan nia.

Deputada Fretilin seluk, Marquita Soares afirma, aimoruk iha klinika saude sira kuaze laiha hotu, nune'e risku ba pasiente sira.

"Ha'u husu Ministra Saude bele rezolve lalais aimoruk, se la'e ita-nia povu sira sai vitima tanba aimoruk iha ospital no klinika sira kuaze laiha hotu ona, ida ne'e seriu, labele halimar ema-nia vida," nia dehan.

Deputada Fretilin, Helena Martins Belo konsidera, situasaun rai-laran daudaun ne'e grave tanba Ministra Saude seidauk rezolve problema aimoruk maibé deside hapara kontradu sira iha HNGV, klinika no postu saude, ne'ebé difikulta atendimentu ba pasiente sira.

"Agora stokc aimoruk ne'ebé minimu tebes maske orsamentu preve ona, ha'u rona deputadu CNRT dehan mandatu foin fulan lima, maibé orsamentu retifikativu foin lalais aprova ne'e haluha tiha ka? Atu dehan katak, Ministra Saude tenke hola desizaun atende povu ho urjente," katak nia.

Ba kestaun ne'e, Vice Ministru Asunto Parlamentar, Aderitu Hugu, hateten, desde governu dasia simu pose iha Jullu 2023 to'o Setembru detekta katak armazem rezerva aimoruk nian menus tama ona iha nivel ida la saudavel.

"Deteta katak persentajen aimoruk iha armajen ne'e menus husi 50%, entaun 40% de’it, entaun ida ne'e situasaun ida la normal, tan ne'e mak iha reuniaun Konsellu Ministru liu ba apresia ba aprezentasaun MS hodi deside uza meius atu prense vaga ida hodi sosa aimoruk iha armajen menus husi 10%, tan ne'e mak halo deliberasaun autoriza MS halo akizasaun ba aimoruk ho karater urjensia," nia informa.

Dadaun ne'e, nia dehan, aimoruk hahú tama ona iha armajen, maibé aimoruk hirak ne'ebe tama ninia stokc seidauk priense nesesidade ospital, klinika no sentru saude sira hotu iha nasional to'o baze.

"Aimoruk ne'e kompaña fornese, hatama ho fazeadamente, ita espera kompaña labele demora liu tan, tenke kompriende ambiente situasaun stokc aimoruk ne'ebé ke menus duni, na realidade akontese."

Tuir nia, Ministra Saude pronunsia ona kompaña fornesidor ne'e tenke hatama lalais aimoruk hodi priense nesidade aimoruk.

Aimoruk, nia dehan, iha kategoria rua: ida tenke hatama lalais par fornese ba sentru saude, no kategoria daruak tenke rezerva aimoruk iha ospital sira hotu ho 50% liu iha armajen hotu-hotu hodi fasilita pesoal saude sira atende pasiente sira.

"Ami rejistu nafatin situasaun katak iha ospital, klinika no sentru saude sira barak mak infrenta hela situasaun aimoruk mamuk, ida ne'e realidade. Governu sei buka solusaun hodi fó resposta iha tempu badak," nia promete.

Rate this item
(0 votes)

Independente Digital TV

Tuir ami iha Twitter

Kalendariu Notisia

« October 2024 »
Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
  1 2 3 4 5 6
7 8 9 10 11 12 13
14 15 16 17 18 19 20
21 22 23 24 25 26 27
28 29 30 31