Intrepetasaun profesor kontratadu konaba lei nu.31/2023/31 de Maiu iha artigu 11 konaba engresu espesial katak lei fó dalan hela ba professor sira atu tama iha egresu espesial, maibé tuir ME nian katak labele tanba seidauk hetan avaliasaun dezempenha.
Ho nune’e, professor kontratadu ne’ebé asina ona kontratu iha fulan-Abril 2023 nia kontratu sei remata iha 31 Dezembro tinan ne’e, ho nune’e husu ba sira atu hein atu bolsa kandidata ne’ebé ME sei loke 2024 maibé sira la simu tan ne’e ME fó obsaun ba sira atu hili.
Sekretáriu Estadu Ensinu Sekundáriu Jerál no Ensinu Téknika Vokasionál Domingos Lemos Lopes hatete, durante iha esplikasaun ne’e profesor kontratadu sira nafatin lasimu opiniaun husi ME nian entaun bele lori ba tribunal atu nune’e tribunal mak bele deside.
“ohin esplika ona maibé ita boot sira dehan, tanba ita nia interpretasaun la hanesan, tan ne’e ita boot sira lori ba tribunal tanba desizaun iha tribunal ida ne’ebé mak deside ida ne’ebé mak loos hodi fo dalan ba ita boot sira no ida ne’ebé mak atu fó dalan ba Ministeriu atu intrepeta mak ita la’o tuir,” dehan Sekretariu Estadu Domingos iha Salaun Konferensia Vila-Verdi, Segunda (18/07).
Governante ne’e dehan, Diretór sira iha rekruta profesor naran de’it, tan ne’e ho situasaun hirak ne’e hakarak hakotu korrenti sira ne’e mak pólitika, planu no programa IX mak hakarak hadi’a kualidade ensinu no kualidade profesores iha teritoriu laran tomak tan ne’e presiza halo teste ba méritu sira bazeia ba nesesidade ka kuadro pesoal ne’ebé mak ME sei realiza.
Tanba professor sira la’os fatin atu buka servisu maibé ne’e vokasaun, tan ne’e presiza halo selesaun ba meritu atu nune’e bele hadi’a kualidade profesor no ensinu iha ME.
“karik esplikasaun hirak ne’e mak labele konvennse ita boot sira hotu dalan di’ak mak ita boot sira lori tribunal atu nune’e tribunal mak bele fó desizaun ida ne’ebé justu, se ita intrepata ba malun dalan sei la iha, tanba sira esplika mai ami la bele konvense tamba ho dalan ida ne’e, ita boot sira esplika mai asesor sira labele konvense tanba bazeia ba dala ida ne’e” dehan Domingos.
Nune’e sekretariu Estadu mos husu ba professor sira atu tur hamutuk hodi rezolve didi’ak problema ne’e, no labele ba rona ema seluk.
Iha fatin hanesan, Ministra Edukasaun Dulce de Jesus Soares mos hatete katak professor sira ne’ebé hetan kontratu iha 2023 la tama iha prosesu avaliasaun, tamna ne’e, ME iha ona polítika ida di’ak sei loke vaga bolsa kandidatu ba professor sira iha Timor laran tomak atu bele tuir teste iha tinan 2024.
No ministra mos hakrtuir katak sei la extende tan kontratu ba professor sira maibé loke deit vaga ba bolsa kondidatu atu nune’e professor sira bele halo kompetisaun.
“tan ne’e ha’u husu ba profesores sira ne’ebé nia kontratu sei remata iha 31 Dezembro, bainhira ami loke ona bolsa kandidatu iha 2024 mai hatama imi nia dokumentu inlui avaliasaun dezempnhu nune’e bele reforsa mós imi nia aplikasaun iha iha teste refere,” deham ministra.
Ministra afirma, tanba bolsa kandidatu sei f’o proridade ba professor kada disiplina, signifika teste ne’e halo ba professor bazeia ba méritu atu ne’e banhira ba hanorin tuir ida-idak nia área ka materia sira.
Hatan ba obsaun ne’e, Porta voz Agustinho Pinto hatete, liu husi dikusaun ne’ebé halo Ministériu Edukasaun fó solusaun mak dalan ba Tribunal no bolsa kandidata, maibé hanesan Porta voz seidauk bele atu hili ida, tan ne’e iha nia parte sei ba tur hamutuk fali ho Profesor kontratadu sira seluk atu hare ba asuntu refere.
“Ami mai iha ne’e repersenta professor kontratadu iha Timor-laran tomak tan ne’e ami sei ba tur hamutu hodi halo diskusaun, tan ne’e solusaun ida ne’e ami seidauk simu,” dehan Porta Voz.
Nia dehan,Ba tribunal Lei fó dalan ema hotu-hotu bele ba, tanba iha artigu 50 ne’e hatete ema hotu iha direitu atu ba, tan ne’e professor sira sei halo diskusaun tanba sira nia kontratu sei remata iha 31 dezembro, banhira despaixu tun ona sira bele hare atu ba tribunal ka lae.
Enkuatu ba bolsa kandidata, Porta voz ne’e afirma, lei la permite atu sira kompete fali ba professor kontratadu maibé ba sira ne’ebé voluntáriu no reklamante sira de’it.
“lei ne’e ba sira ne’eb’e foin atu tama professor tanba ami ne’e voluntariumente iha eskola tinan 10 resin ona, mas agora obbriga ami ba fali nee’ebá, hanesan fali eskola be obriga ita atu hatak pasu hirak ne’e, ne’e ha’u hanoin la eziste karik, tanba ami la’o dook tiha ona nia,” dehan porta voz.
Enkuatu professor ne’eb’e asina ona kontratu iha tinan 2023 ne’eb’e nia kontratu sei remata iha 31 dezembro hamutuk 1.499.
