Maibé, nia hatutan, desizaun TR ne’e hamosu duvida tanba laiha konsistensia.
“Ha’u dehan tenke iha konsistensia, hanesan desizaun uluk dehan konstitusional tuir mai labele dehan inkonstitusional, ne’e bele hamosu polemiku interpretasaun, tanba sa uluk bele, agora ida ne’e labele?,” dehan Arão iha PN, Tersa (19/11).
Tuir desizaun husi TR, Arão esplika alterasaun ba LAP artigu 22 konstitusional, no iha LFP so númeru datoluk mak inkonstitusional.
“Tribunál deklara kona-ba alterasaun ba LAP artigu 22 laiha inkonstitusionalidade, lei ne’e konstituisionál, iha de’it LFP mak alterasaun abitamentu artigu 15-A númeru 2 konstituisionál, iha númeru 3 mak Tribunal Rekursu dehan inkonstituisionál liga ba artigu 129 Konstituisaun (RDTL) ninian,” informa Prezidente PN ne’e.
Maibé, nia hatutan, problema mak iha TR nia desizaun uluk ba LFP artigu 22 konstitusional, no iha desizaun daruak TR refere fali artigu 22 ba artigu 15-A hodi deklara inkonstitusional.
“Ami dúvidas uitoan ho asuntu ne’e, iha desizaun balun ke komentarius iha laran hatete katak desizaun uluk sira bele oin-seluk maibé tuir fali desizaun oin-seluk, tan ne’e bele akontese, inkonsistensia desizaun bele iha, ami la kestiona maibé bele iha impaktu,” katak nia.
Tanba, tuir nia, iha desizaun dahuluk TR bele foti desizaun la loos no iha desizaun tuir mai bele haloos.
Maibé, Arão dehan, atu bele iha koerensia ba desizaun, TR labele kria difikuldade ba interpretasaun.
“Agora ami sei haree lai. Agora sei iha kompetensia Prezidente Repúblika, depois (mak haree) alternativu saida mak halo,” dehan nia.
Molok ne’e, Prezidente Tribunal Rekursu (PTR) Deolindo dos Santos deklara katak nia parte foti ona Lei Atividade Petroliferu (LAP) no Lei Fundu Petroliferu (LFP), maibé nia lakohi fó sai kona-ba kontiudu husi desizaun refere.
PTR ne’e dehan, iha Sesta (15/11) nia parte foti ona desizaun ba LAP no LFP no notifika ona ba Prezidente Repúblika no Parlamentu Nasionál.
“Ha’u hanoin kona-ba Lei Atividade Petroliferu ho Lei Fundu Petroliferu ninia konteudu ha’u labele esplika ba ita bo’ot sira tanba ha’u mós juiz ida mak foti desizaun ba pedidu rua ne’e, saida mak ha’u hatete ba ita-boot sira katak desizaun ne’e deside iha Sesta-feira (15/11), ne’e semana ida liu ba ne’e, no agora dala-ruma to’o ona iha Palasiu Prezidente ka hotu ona iha PN, ida ne’e ha’u la hatene, maibé ami deside ona,” informa Deolindo hafoin hasoru-malu ho Prezidente Repúblika Francisco Guterres Lu Olo, iha Palasiu Prezidensial Bairro-pite, Segunda (18/11).
Nia hatutan, karik públiku hakarak hatene kona-ba kontiudu husi desizaun refere bele lee rasik, tanba nu’udar PRT nia labele esplika fila fali desizaun ne’ebé nia rasik foti.
“Ha’u labele esplika fali buat ne’ebé ha’u rasik mak deside depios ha’u halo fali esplikasaun ba publiku. Primeiru lei la permite. Segundu, ha’u bele halo kontradisaun ho buat ne’ebé ha’u rasik deside ho buat ne’ebé ha’u ko’alia ba publiku, tanba ida ne’e mak labele,” dehan nia ba.
Hanesan públiku hatene, molok ne’e TR deside LAP-LFP inkonstitusional hafoin Prezidente Repúblika Francisco Guterres Lu Olo haruka lei rua ne’e ba TR atu halo apresiasaun preventiva.
Hafoin deklarasaun husi TR ne’e, PN halo fila fali reapresiasaun no haruka dala ida tan ba PR Lu Olo. Ikus mai, PR Lu Olo haruka fila fali LAP-LFP ba TR.
Tuir fonte ne’ebé hatene prosesu ne’e katak, PR Lu Olo haruka tan LAP no LFP ba Tribunal Rekursu hodi halo tan apresiasaun.
Fonte ne’ebé lakohi públika ninia identidade ne’e hatete, LFP tama iha TR iha 29 Outubru, no iha loron tuir mai, 30 Outubru, TR simu tan LAP.
“Prosesu ne’e iha ona meza presidente Tribunál Rekuru maibé desizaun ne’e bainhira mak sai ha’u la hatene,” dehan fonte ne’e ba jornalista Jornal INDEPENDENTE, Sesta (08/11).
Molok haruka LAP-LFP ba TR, PR Lu Olo deklara katak, lei ne’ebé inkonstitusional sei la sai konstitusional.
“Tuir ha’u-nia haree lei ne’ebé inkonstitusionál nafatin inkonstiusionál, lei inkonstituisionál labele sai fali konstituisionál,” dehan PR Lú Olo ba jornalista sira hafoin partisipa selebrasaun misa ba tinan 30 Amu Papa Vizita Timor Leste, iha Tasi Tolu, Kuarta (30/10).
Maske nune’e, PR Lu Olo la informa klaru kona-ba sa pozisaun mak nia sei foti relasiona ho LAP-LFP ne’ebé daudauk ne’e iha ona nia meza.
Hafoin halo apresiasaun ba lei rua ne’e, TR hasai ona desizaun no notifika ona ba instituisaun kompetente sira.
Fonte ida ne’ebé hatene prosesu ne’e informa, iha Sesta loraik TR haruka ona notifikasaun ba Prezidente Repúblika, PN, no Ministériu Públiku.
“Desizaun ne’e inkonstuinal ka konstituinal ha’u mós la lee desizaun ne’e, tanba iha momentu ne’eba desizaun sai loraik no Prezidente (TR) deklara ami notifika ba parte sira iha loraik ne’e kedas,” dehan fontes ne’e via telefone, Sabadu (16/11).
