Komandante Polisia Nasionál Timor Leste Munisípiu Dili, Superintendente Xefe Polisia Natércia Eufrásia Soares Martins informa, iha 10 Maiu maizumenus tuku 6 liu menutu 30 mosu konfrontu entre grupu arte-marsiais Persaudaraan Setia Hati Terate (PSHT) ho grupu arte-ritual 77 iha area Hudi Laran.

Nia dehan, konfrontu ne’e mosu hafoin membru grupu PSHT fila husi hakoi sira-nia kolega ne’ebé mate.

Iha momentu ne’ebá, nia dehan, membru PNTL akompña grupu PSHT hodi halo seguransa, maibé tanba ema barak, polisia la konsege halo atusaun.

Maske nune’e, nia dehan, bainhira kazu ne’e akontese polisia konsege patura suspeitu ida ne’ebé halo hela aktu krime.

“Ita kaer ema na’in rua iha terenu, maibé ida seluk ne’e ita halo de’it idetifikasaun, tanba faktus la sufisiente par ita dehan nia hanesan suspeitu, tanba ne’e ita identifika hotu ita tenke liberta nia. Ida fali ne’e ita kaer tanba ita haree nia halo hela aktus krime ne’e. Ida ne’e prosesu ketak ida, ita detein nia ba oras 72 depois aprezenta ba Ministériu Publiku hodi tuir interrogatóriu dahuluk iha tribunal mak foti desizaun,” dehan Natercia ba Jornalista sira hafoin enkontru ho autoridade lokal iha postu administrative Vera Kruz, Kinta (11/05).

Nia hatutan, PNTL rekoila ona evidensia balun hanesan gravasaun CCTV hodi bele identifika suspeitu sira seluk.

“Gravasaun lubuk ida mak iha ona PNTL nia liman ligadu aktu krime ne’ebé mak akontese iha area Hudi Laran,” nia hatete.

Ba suspeitu ne’ebé polisia kaptura, Natercia informa, suspeitu refere identifikadu husi grupu arte-marsiais PSHT.

“Tuir ha’u-nia hatene suspeitu ne’ebé mak ita detein ne’e husi grupu PSHT nian,” dehan nia.

Kona-ba vitima iha kazu ne’e, nia hatete, tuir relatoriu ne’ebé nia simu laiha ema ida mak kanek ka mate iha akontesimentu refere. So iha de’it mak uma no sasan ne’ebé hetan estragus.

Vitima hirak ne’ebé nia sasan hetan estragus, nia dehan, balun hato’o ona keixa ba polisia no barak mak seidauk hato’o keixa.

Ho akontesimentu ne’e, nia dehan, PNTL halo ona komunikasaun ho Komisaun Reguladora Arte Marsiál sira nian (KRAM) hodi bele rezolve problema ne’ebé mak iha no evita kazu hanesan akontese iha futuru.

Iha fatin ketak, Kordenadór Rekursu Umanus Jornal INDEPENDENTE, Flavio da Silva hatete, edifisiu no patrimoniu jornal INDEPENDENTE balun hetan estragus iha kazu ne’ebé akontese iha Kuarta kalan.

“Ami la hatene, grupu sira ne’e konvoiu ho motor mai husi ne’ebé derrepente sira hakilar tuda komunidade nia uma, estraga sasan keos no harahun sasan uma laran, depois tuda mós ami-nia kantor, vidru rahun, depois sira tenta atu sunu ami-nia karreta ida,” dehan nia.

Flavio lamenta mós tanba maske polisia akompaña hela hodi fó seguransa maibé la konsege evita no hapara aktu krime husi grupu refere.

Hafoin kazu ne’e akontese, nia hatete, parte Jornal INDEPENDENTE ba hato’o keixa iha Departamentu Investigasaun Kriminal Nasional.

“Ami ba ona hato’o keixa iha PNTL nia fatin no aprezenta evidensia sira ne’ebé iha,  tanba ami-nia karreta lampu no uma hetan estragus hotu, tanba massa barak mak halo asaltu. Ami husu polisia tenke kaptura ema sira ne’e tanba CCTV kapta sira kompletu,” katak nia.

Iha parte seluk, vitima ida, Justina Verdial Araujo hatete, trauma ho aktu ne’ebé grupu arte-marsiais halo.

“Ami sente trauma ba hahalok butralismu ne’e. Tuda uma arbiru de’it,” dehan nia.

Nia husu ba grupu arte-marisiais sira bainhira fó solidariedade ba malu mak iha ema ruma halo promblema, di’ak liu buka-malu hodi rezolve laos tuda arbiru ema seluk nia uma.

“Labele halo arbiru, estraga hotu ami-nia sasan uma laran. Tanba ne’e sira tenke responsabiliza,” katak nia.

AJAR Konsidera Polisia La Profisional

Programa Outricks Asia Justice And Rights (AJAR), Inocencio de Jesus Xavier konsidera Polísia Nasionál Timor Leste (PNTL) laiha seriedade halo atuasaun ba problema ne’ebé akontese iha area Hudi Laran.

"Ami haree no observa hela liu husi média sira katak polísia akompaña hela to'o mosu insidente hanesan ne'e. Se polísia la atua ne'e polísia tama iha violasaun Direitus Humanus, tanba sa sira halo krime polísia la atua? la uza gás lakrimuzenu atu fahe ema sira ne'ebé atake malu ne'e, polísia mós komete erru ida ne'e,” Inocencio kestiona.

Iha fatin ketak, Diretór Ezekutivu Forum Organizasaun Naun Governamentál Timor Leste (FONGTIL), Valentim da Costa Pinto, husu sidadaun hotu-hotu, tantu pessoa ka grupu, tenke trava an, labele disturb, liu-liu iha tempu eleisaun.

Nia husu mós ba PNTL atu tenke halo vizilansia di'ak no kontrolla atu situasaun ne'e kontinua hakmatek.

"Agora, ha'u hanoin parte seguransa tenke servisu maka'as ho autoridade lokál sira, Xefe Suku, Xefe Aldeia, OPS sira ne'ebé iha kada suku ne'e tenke halo ezersisiu uitoan ho ninia komunidade sira atu bele evita problema sira ne'e labele akontese," dehan nia.